Azerbaycan yer adlarında etnotoponimler

Onomastik ilminin bir alanını teşkil eden Toponimi coğrafi yer adlarını araştırmaktadır. Toponimi Yunan dilinde topos “yer, alan”, onoma “ad” kelimelerinden oluşur ve “yer adı” anlamına gelmektedir. Toponimi üç ilmin-tarih, coğrafya, dilcilik ilimlerinin merkezinde durmaktadır. Toponimi coğrafya ilmi olmadan mekansız, dilcilik ilmi olmadan dilsiz (lal), tarih ilminden uzak köksüzdür (Budagov, 1994:270). Toponimler halkımızın milli manevi servetidir. Ağamusa Ahundov toponimleri “Toprağın Köksünde Tarihin İzleri” diye adlandırmıştır. Yapmış olduğumuz bu çalışma Giriş ve Sonuç bölümleri ile birlikte toplam altı bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Azerbaycan Tarihi ve Sosyokültürel Yapısı Üzerine Genel Bir Bakış, Azerbaycan Yer Adları Üzerine Yapılan Çalışmalar ve Tezde Kullanılan Yöntem üzerinde duruldu. I. Bölümde Azerbeycan’ın etnotoponomik katmanları, II. Bölümde Etnotoponimlerin türleri, III. Bölümde Leksik semantik inceleme, IV. Bölümde Yer adlarının gramer yapısı hakkında bilgiler sunuldu. Azerbaycan’da yapılmış olan toponimi çalışmalarından hareketle Azerbaycan coğrafyasında halen yaşamakta olan etnotoponimler derlenerek incelenmiştir. Böylece Azerbaycan coğrafyasında tarih boyunca hangi etnik grupların bulundukları, bunlardan hangilerinin izlerinin kaldığı ortaya konularak yalnız toponimi çalışmalarına değil tarih alanına da katkıda bulunmak hedeflenmiştir. Azerbaycan`daki etnotoponimleri araştırırken bunu yalnız Azerbaycan`da bulunan yer adlarıyla sınırlandırmamak gerekir. Şimdi komşu ülkelerin sınırları içinde bulunan tarihi Azerbaycan topraklarında da Türk kavimlerinin isimlerine ilişkin çok sayıda etnotoponim vardır. Bu tezimizde Azerbaycan`da bulunan ve paralelleri komşu ve akraba topluluklarında da mevcut olan yer adlarına yer verildi.