Süperkritik karbondioksit ekstraksiyonu ile elde edilen Semizotu (Portulaca oleracea) tohum yağının püskürtmeli kurutma yöntemi ile enkapsulasyonu ve semizotu bitki tozunun taşıyıcı olarak kullanım olanaklarının araştırılması
Yükleniyor...
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Vegan beslenme alışkanlığını benimseyen bireyler, hayvansal kaynaklı gıdaların tümünü diyetlerinden çıkartmaktadırlar. Bu durum vegan bireylerin önemli besinsel öğeleri farklı kaynaklarla almasını zorunlu kılmaktadır. Ancak bitkisel kaynaklar, her zaman yeterli veya dengeli biçimde bu besinsel öğeleri sağlamakta yeterli kalamamaktadır. Bu besinsel öğeler arasında hayvansal kaynaklarda bulunan omega-3 ve omega-6 esansiyel yağ asitlerinin dengeli tüketimi, vegan bireyler açısından sorun haline gelebilmektedir. Vegan bireyler, omega-3 ve omega-6 yağ asitlerini bitkisel kaynaklardan sağlayabilme konusunda çözümler geliştirmeye çalışmaktadırlar. Bu açıdan bakıldığında semizotu bitkisi ve bu bitkinin tohumlarından elde edilen yağ önemli bir omega-3 ve omega-6 kaynağı olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmada süperkritik karbondioksit ekstraksiyonun avantajlarından faydalanarak semizotu tohum yağının ekstraksiyonu ve taşıyıcı materyal olarak semizotu gövde ve yapraklarından elde edilecek tozun kullanımı ile püskürtmeli kurutma tekniğiyle enkapsüle edilmesi ve tüm üretim sistemlerinde kalite özelliklerinden ödün verilmeden yüksek omega-3 ve omega-6 içerikli ürünlerin elde edilmesinde cevap yüzey metodu (RSM) ile optimizasyon yaklaşımı kullanılmıştır. Semizotu tohumundan yeşil bir teknoloji olan süperkritik karbondioksit ile farklı statik ve dinamik sürelerde, farklı basınçlarda ve sıcaklıklarda ekstraksiyon işlemi gerçekleştirilmiştir. Süperkritik karbondioksit ekstraksiyonunda optimum basınç, sıcaklık, statik süre ve dinamik süre seviyeleri sırasıyla 350 bar, 50 °C, 20, and 90 dak olarak belirlenmiştir. Bu koşullarda ekstrakte edilen yağın yağ verimi, antioksidan aktivite, omega-6 ve omega-3 içeriği değerleri sırasıyla %7.5±0.2, %80.3±0.6, %32.0±0.2 ve %29.0±0.5 bulunmuştur. Ayrıca elde edilen semizotu tohum yağının kalite düzeyinin göstergesi olan serbest yağ asitliği (SYA), peroksit değeri (PV), p-anisidine (p-anV), K 232 ve K270 sırasıyla %15,04±0.87, 0,98± 1.12 meq O2/kg, 2.727±0.56 mmol/kg, 0,2521±0.31 ve 0,0378±0.38 olarak bulunmuştur. Optimum noktada ekstrakte edilen semizotu tohum yağı, farklı sıcaklıklarda, farklı semizotu bitki tozu (SBT) ve maltodekstrin (MD) oranında ve farklı yağ içeriklerinde püskürtmeli kurutucuda enkapsüle edilmiştir. Püskürtmeli kurutma işleminin optimum SBT/MD oranı %25, yağ miktarı %23,68 ve giriş sıcaklığı 143,58°C seviyelerinde gerçekleştiği tespit edilmiştir. Optimum noktada elde edilen tozlarda enkapsülasyon etkinliği, omega-3 ve omega-6 değerleri, antioksidan aktivitesi ve nem oranı sırasıyla %87.6±0.49, %27.2±0.1, %31.9±0.01, %68,69±0.45 ve %3.32±0.11 olarak tespit edilmiştir. Tozun reolojik özelliklerini belirleyen analizleri incelediğimizde, ıslanabilirlik, kitle yoğunluğu ve sıkıştıılmış kitle yoğunluğu sırasıyla 1028±72 sn, 0,26±0,01 g/cm3 ve 0,56±0,02 g/cm3 olduğu saptanmıştır. Optimum koşullarda üretilen tozlar laminasyonlu ambalajlarda 20 C' de 4 ay boyunca depolanmıştır. Bu süre zarfında ürünün karakteristik özelliklerindeki değişiklikler incelenmiştir. Ürünün nem içeriğinde 4 aylık depolama süresince istatistiksel olarak önemli bir artış bulunurken, su aktivitesi içeriğinde istatistiksel olarak önemli bir artış bulunmamıştır. Enkapsülasyon etkinliğini incelediğimizde 3 ayın sonunda istatistiksel olarak farkın olduğu gözlenmiştir. Toplam fenolik madde içeriği incelendiğinde, depolama süresince istatistiksel olarak önemli bir fark olmadığı, antioksidan açısından ise 3' üncü aydan itibaren değişimin istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır. PV, SYA, p-anV, K 270 ve K 232 değerlerinde 2' nci ayın sonunda istatistiksel olarak önemli bir değişimin olduğu saptanmıştır. Ayrıca ıslanabilirlik ve sıkıştırılmış kitle yoğunluğu açısından depolama boyunca istatistiksel fark olmadığı, ancak kitle yoğunluğu açısından 3' üncü aydan sonra değişimin olduğu görülmüştür. Enkapsüle edilmiş semizotu tohum yağının yağ asidi kompozisyonu incelendiğinde, omega 6 ve omega 3 içeriğinin 1' nci aydan itibaren azaldığını görmekteyiz, bu azalma istatistiksel olarak önemli bulunmuştur.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Semizotu tohum ya ı, enkapsülasyon, cevap yüzey metodu, omega-3, omega-6, süperkritik karbondioksit ekstraksiyonu., Purslane seed oil, encapsulation, response surface method, supercritical carbon dioxide extraction.
