Gerçekliği inşa etkinliği olarak sosyal karşılaştırma: Sosyal karşılaştırma süreçlerinde gerçekçi ve kurgusal karşılaştırma enformasyonu kullanma eğilimlerinin incelenmesi

Küçük Resim Yok

Tarih

2007

Dergi Başlığı

Dergi ISSN

Cilt Başlığı

Yayıncı

Ege Üniversitesi

Erişim Hakkı

info:eu-repo/semantics/openAccess

Özet

Sosyal karşılaştırma süreçleri üzerine son yıllarda yapılan çalışmalar iki temel gelişmeye işaret etmektedir: Birincisi sosyal karşılaştırma süreçleri ile ilişkili olguların anlaşılmasında `sosyal biliş' modellerinin yaygın olarak kullanılmaya başlanması, ikincisi ise sosyal karşılaştırmaların gerçek veya aktüel karşılaştırma hedefleri kullanılmaksızın yapılabileceğini savunan `inşa edilmiş sosyal karşılaştırmalar' kavramının ortaya atılması. Bundan on yıl önce Gibbons ve Gerrard (1997) ergenlerin ve genç yetişkinlerin risk davranışlarının anlaşılması konusunda bu iki eğilimi birleştiren bir model ortaya atmışlardır. Prototip / İsteklilik adı verilen bu modele göre risk davranışlarının çoğu planlı ya da mantıklı olmaktan ziyade tepkiseldir. Bu nedenle de risk davranışlarının anlaşılmasında niyetler ya da açık olarak ifade edilen tutumlar gibi çaba göstermeye dayalı veya merkezi bilişsel süreçlerdense imajlar, prototipler ya da heuristikler gibi çevresel bilişsel süreçler daha büyük bir rol oynar. Bu çerçevede ergenlerin risk davranışlarının en önemli bileşeni ?risk prototipleri?dir. Bu prototiplere yönelik algılanan benzerlik ve olumluluk bu davranışları yapma konusundaki istekliliği doğrudan belirleyen bir etmendir. Öte yandan bu risk prototipleri, bireyler için sosyal karşılaştırma hedefleri olarak işlev gören bilişsel inşalardır. Bu hedefler bilişsel olarak üretilmiş olduklarından, bunlarla girişilen karşılaştırmalar da `inşa edilmiş sosyal karşılaştırmalar' olgusu çerçevesinde incelenmelidir. P/İ modeline göre, risk davranışlarını anlamanın en etkili yolu, bu prototiplerle benlik arasında yapılan sosyal karşılaştırmaların dinamiklerini analiz etmekten geçer. Bu çalışma P/İ modelinin temel savlarını literatürde yaygın olarak yapılandan farklı olarak açık yerine örtük bilişsel ölçümler kullanmak yoluyla incelemeyi amaçlamıştır. İnsanların zihinlerindeki mevcut şemalarla bağlantılı materyalleri hatalı olarak tanıyabilecekleri bilgisinden hareketle, çalışmada katılımcıların sigara içen ve sigara içmeyen prototiplerine yönelik olumluluk düzeyleri hakkında bilgi edinmek üzere bir yanlış tanıma testi kullanılmıştır. Prototip olumluluğuna ilişkin bu örtük ölçüne ek olarak, katılımcıların sosyal karşılaştırma aktiviteleri yine örtük yolla ölçülmüştür. Örtük sosyal karşılaştırma aktivitesi kişilerin günlük yaşamlarında sözkonusu prototipleri ne sıklıkta imgeledikleri ölçümüne dayandırılmıştır. Sonuçlar sosyal karşılaştırma aktivitesinin belirleyici (moderator) etkisine işaret etmiştir. Sigara içmeyen ancak prototipleri günlük yaşamında daha çok imgeleyen gençlerin sigara içen prototipi daha negatif olmakla birlikte, sigara içmeyen prototipi daha pozitif değildir. Öte yandan, sigara içen gençlerin hem sigara içen hem de sigara içmeyen prototipi kontrol grubundan (prototip sunumu yapılmayan grup) anlamlı şekilde farklılaşmamaktadır. Prototiplere yönelik algılanan benzerlik konusunda da benzer sonuçlar elde edilmiştir. Genel olarak bakıldığında, bu çalışma, risk davranışlarının anlaşılmasında, `risk almayan' prototiplerinden ziyade `risk' prototiplerinin önemini örtük ölçümler kullanarak göstermiştir. Bu sonuçlar, risk prototiplerinin risk davranışları üzerindeki etkisinin geçerliğini ve sağlamlığını göstermektedir
Recent research on social comparison processes can be characterized with two main trends: First the use of social cognition models on social comparison related phenomena. Second the conceptualization of constructive social comparison, namely making comparison without using actual comparison targets. A decade ago, Gibbons and Gerrard (1997) combined these two points in a model which has been dedicated to understand the risky behaviors of adolescents and young adults. So called Prototype / Willingness Model posits that most of the risk behaviors are reactional in nature rather than reasoned or planned. Therefore in an effort to understanding the nature of risk behaviors, peripheral cognitive elements like images, prototypes or heuristics play greater role than central or effortful thinking based ones such as explicit attitudes, intentions etc. In this respect, the most important aspect of adolescent?s risk behavior is ?risk prototypes?. Perceived favorability and similarity of the prototypes are directly related to willingness to do these behaviors. On the other hand, risk prototypes are cognitive constructions that serve as social comparison targets. Because these targets are cognitive creations, the comparison process is related with constructive social comparison phenomena. According to P/W Model, the most influential way of understanding risk behaviors must involve analyzing the dynamics of those selfprototype comparisons. This study investigated the main claims of the P/W Model using implicit cognitive measures instead of using explicit ones as most common utilized the literature. Departing from the fact that people may falsely recognize schemata relevant material, a false recognition test was used to learn about participants? favorability of the smoker and non-smoker prototypes. In addition to this implicit favorability measure, participants were measured implicitly on their daily social comparison activities, namely they indicated how frequently they imagine the prototypes in their daily lives. Results showed that under the moderator effect of social comparison, non-smokers who reported more imagination for the prototypes, perceived the smoker prototype more negatively while the non-smoker prototype not more positively. On the other hand, smoker?s perceptions of the smoker and non-smoker prototypes were not significantly different from the control (no prototype evoked) group. Analyses of the prototype similarity resulted in a similar vein. Overall, findings of the present study, using implicit measures, indicated the importance of risk prototypes rather than non-risk prototypes. These results denoted the validity and the robustness of the effects of risk prototypes on risk behaviors.

Açıklama

Anahtar Kelimeler

Psikoloji, Psychology

Kaynak

WoS Q Değeri

Scopus Q Değeri

Cilt

Sayı

Künye