Doğu Akdeniz Bölgesi'nde buğday tarlalarındaki yabani yulafın (Avena sterilis) bazı graminisitlere oluşturduğu dayanıklılık üzerinde araştırmalar

Bugday, Dogu Akdeniz Yöresiʼnde önemli kültür bitkilerinden biridir. Yabanî yulaf (Avena sterilis) bugday tarlalarindaki yaygin ve yogun yabanci otlardandir. Bir ACCase inhibitörü olan fenoxaprop dar yaprakli yabanci otlari kontrol etmek için yogun olarak kullanilmaktadir. Diger herbisitlerin yogun kullanildigi ülkelerde oldugu gibi ülkemizin herbisitleri yogun olarak kullanan yörelerinde herbisitlere dayanikliligin olusmasi kaçinilmazdir. Bu çalisma ile Dogu Akdeniz Yöresinde bugday tarlalarinda yabanî yulafin fenoxapropʼa dayaniklilik olusturdugu ortaya konulmustur. Adanaʼnin kuru tarim yapilan ve üst üste bugday ekilen bölgelerinde ve ayni sekilde üst üste bugday ekilen ve ACCase inhibitörü kullanilan Kahramanmaras Tarim Isletmesi arazilerinde belirlenen ve fenoxapropʼa farkli oranlarda dayanikli bulunan populasyonlar diger bazi APP (clodinafop, fluazifop ve diclofop) ve CHD (tralkoxydim, cycloxydim, clethodim, tepraloxydim ve sethoxydim) herbisitlere karsi çapraz dayaniklilik yönünden ve imazamethabenz, mesosulfuron+iodosulfuron, trifluralin ve flampropʼa karsi çoklu dayaniklilik yönünden testlenmislerdir. Bütün herbisitlere karsi denenen iki populasyondan AKR2 bütün APP ve CHD herbisitlere dayanikli ve ACCase inhibitörü olmayan bütün herbisitlere duyarli bulunmusken; GKY1 hem bazi APP hem bazi CHD herbisitlere duyarli hem de ACCase inhibitörü olmayan flampropʼa da dayanikli bulunmustur. Alternatif herbisitleri belirlemek amaciyla üç yilda yürütülen bes tarla denemesi imazamethabenz, mesosulfuron+iodosulfuron, trifluralin ve flampropʼun alternatif olabilecegini ancak populasyonlar arasindaki çapraz ve çoklu dayaniklilik özelliklerinin farkli olmasinin da gözden uzak tutulmamasi gerektigini göstermistir. Sera yerine ACCase inhibitörleriyle ilgili denemelerin laboratuvarda KNO3 kullanilarak kavuzlu tohumlarda petrilerde dayanikliligin saptanmasinin yapilabilecegi ortaya konulmustur. Ayrica dayanikliligin mekanizmasini belirlemeye yönelik olarak ACCase enzimi ile denemeler yürütülmüstür. Dayanikli populasyonlarin ACCase enzimi DNAʼsinda baz dizilisini belirlemek için ön moleküler çalismalar yapilmistir.