Ahmet Mithat Efendi'nin edebiyat teorisi, tarihi ve eleştirisine dair görüşleri üzerinde bir inceleme

Tanzimat dönemindeki Batılılasma faaliyeti içinde bulunan Ahmet Mithat Efendi, 1870-1912 yılları arasındaki yazı faaliyetinde pek çok hikâye ve romana imza atmıs, tiyatro türünde örnekler vermis ve edebî, fikrî yazılarıyla halkın medenî seviyesini yükseltmeye çalısmıs bir yazar ve aynı zamanda bir gazetecidir. Bir gazeteci, bir yazar olarak “her seye en küçüğünden baslamak âdetinde” bulunan Ahmet Mithat Efendi, hayatının sonuna kadar sosyal fayda prensibine bağlı kalmıs ve Tanzimat’ın ilanıyla memleketimize girmeye baslayan Batı kültürünü yaymaya, halkı okumaya tesvik ederek halkın bilgi seviyesini yükseltmeye gayret etmistir. “Ahmet Mithat Efendi’nin Edebiyat Teorisi, Tarihi ve Elestirisine Dair Görüsleri Üzerinde Bir Đnceleme” adlı çalısmada yazarın edebiyata dair görüsleri ele alınmıstır. “Edebiyat Teorisi” baslığını tasıyan birinci bölümde yazarın edebiyat hakkındaki görüslerinin yanı sıra romana, tiyatroya, siire dair fikirleri sekil ve muhteva yönünden ayrıntılı bir sekilde değerlendirilmistir. “Edebiyat Tarihi” baslıklı ikinci bölümde ise romanın ve tiyatronun Batı’daki ve bizdeki gelisimleri üzerinde duran yazarın romana ve tiyatroya ait değerlendirmelerine yer verilmistir. Üçüncü ve son bölümde ise Ahmet Mithat’ın edebiyat elestirisine dair görüsleri ele alınmıstır. Nitekim Mithat Efendi’nin romana, tiyatroya ve siire dair ileri sürdüğü görüsler bazen tepkiyle karsılanmıs ve döneminin önemli edebî tartısmalarına yol açmıstır. Netice itibarıyla Ahmet Mithat Efendi, devri için bir öğretmen, bir rehber kabul edilmistir.