Biyokontrol ajanı olarak trichoderma mikropropagüllerinin katı kültür fermentasyonu ile üretim optimizasyonu

Çalışmamızda ilk aşamada mikoparazitik aktiviteye sahip olduğu önceden saptanmış ve moleküler tanılaması yapılmış olan beş Trichoderma izolatı ile bir ticari Trichoderma harzianum suşunun farklı inkübasyon sıcaklıklarında koloni büyümesi ve spor oluşumları incelenmiştir. Ayrıca modifiye Czapek Ortamına (MCM) eklenen 16 farklı karbon ve 8 farklı azot kaynağının, izolatların koloni büyüme hızlarına ve spor oluşumlarına etkisi değerlendirilmiştir. Daha sonra temel karbon kaynağı olarak % 0,5 oranında kitin içeren modifiye "Trichoderma Liquid Enzyme Production Medium" (TLE Ortamı)'da iki farklı inkübasyon sıcaklığında (27 °C ve 30 °C) 4 ve 7 gün süreyle büyütülen izolatlarda kitinaz, β-1,3-glukanaz ve proteaz aktiviteleri incelenmiştir. Tüm izolatlar çeşitli yönlerden (litik aktivite, büyüme sıcaklık aralığı, sporlanma dereceleri ve önceden saptanmış olan mikoparazitik aktivite) incelenerek biyokontrol ajanı olabilecek etkinlikteki suş olarak Trichoderma citrinoviride P25 belirlenmiş ve bu suş katı kültür fermentasyonu üretim optimizasyonu çalışmalarında kullanılmıştır. Çalışmamızda ikinci aşamada, substrat olarak buğday kepeğinde büyütülen T. citrinoviride P25'in öncelikle erlenlerde daha sonra da paslanmaz çelik tepsilerde üretim optimizasyonu çalışması yapılmıştır. Katı kültür ortamına azot kaynağı olarak malt çimi % 5,0 oranında eklendiğinde en yüksek mikropropagül sayısına (1,76x10^10 kob/g katı substrat) ulaşılmıştır. Katı kültür ortamının optimum başlangıç pH değeri (4,5) ve bu ortama yapılacak optimum inokulum miktarı (1,0x10^8 spor/ml) belirlendikten sonra, yanıt yüzeyi yöntemi (RSM) kullanılarak optimum inkübasyon sıcaklığı (27,46 °C), başlangıç nem oranı (% 68,80) ve inkübasyon süresi (6,89 gün) de belirlenmiştir. Daha sonra ölçek büyütme amacıyla tepsilerde aynı koşullar altında farklı substrat miktarları (84, 105, 126, 147, 168, 189, 210 ve 262,5 g) denenmiş ve en yüksek toplam mikropropagül sayısının (2,96x10^12 kob/262,5 g katı substrat) elde edildiği substrat miktarı (262,5 g) ile tepsilerde üretim gerçekleştirilmiştir.