Obez bireylerde teorilerüstü model uygulanarak davranış değişiminin sağlanması
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2013
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu araştırma Rhode Island Üniversitesi değişimi değerlendirme ölçeği ve Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerlik ve güvenirliliğini değerlendirmek amacı ile metadolojik ve Teorilerüstü Modele dayalı bilgilendirme ve danışmanlık programının Antropometrik değerleri, lipid profili, Beslenme ve Egzersiz Değişimlerine olan etkisini değerlendirmek amacı ile uygulamasal (bağımsız eş zamanlı uygulama-kontrol) bir çalışma olarak planlanmıştır. Araştırmanın birinci aşamasında; araştırma örneklemini Rhode Island Üniversitesi değişimi değerlendirme Ölçeği toplam madde sayısının on katı (n=320) ve Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeği toplam madde sayısının on katı (n:420) örneklem grubu olarak hesaplanmış olup Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Endokrinoloji polikliniğine başvuran 800 obez birey oluşturmuştur. Araştırmanın yapılabilmesi için E.Ü. Hemşirelik Fakültesi Bilimsel Etik Kurulu'ndan ve araştırmanın yürütüldüğü kurumdan yazılı izin alınmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında; araştırma örneklemini Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Endokrinoloji polikliniğine başvuran uygulama grubunu 30, ve kontrol grubu 30 olmak üzere toplam 60 hasta oluşturmuştur Bu araştırmada veri toplama formu olarak; Obezite değerlendirme formundan, Rhode Island Üniversitesi Değişimi Değerlendirme Ölçeği, Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeği, Egzersiz Değişim Süreçleri Ölçeği ve obezitede davranış değişimi el kitabından yararlanılmıştır. Ön izlem sonrası girişim grubundaki bireylere, değişim aşaması temelli bireysel danışmanlık girişimi uygulanmış (beş danışmanlık görüşmesi). Bilgilendirme ve danışmanlık girişiminden 1 ay, 3 ay ve 6 ay sonra izlemler devam etmiştir. Verilerin analizi SPSS 16.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Bireylerin sosyo-demografik verilerinin sayı ve yüzde dağılımları, her bir ölçek için puan ortalamalarının program öncesi ve sonrası karşılaştırılmasında "eşleştirilmiş t testi" (Paired Samples Test), davranış değişim aşamalarının grup içi karşılaştırılması için "Friedman testi" ve "Wilcoxon İşaretli Sıra testi", her bir ölçeğin kendi arasında ve ölçekler arası karşılaştırmada, zaman değişimleri için (altı aylık izlem sürecindeki veriler), "repeated measures One Way Anova" analizi ile değerlendirilmiştir. Beslenme Değişim Süreçleri ölçeğinin geçerliliği çalışmalarında; dil geçerliliği için uzman görüşü ve içerik geçerliliği için 13 uzman görüşü alınmıştır. Kendal iyi uyuşum katsayısı (W=0.100, p=0.07) bulunmuştur. Güvenirlilik çalışmalarında ise; Test-tekrar test güvenirlik katsayısı 0.975 bulunmuştur, Cronbach Alfa değeri 0.90 olarak bulunmuştur. Rhode Island Üniversitesi Değişimi Değerlendirme Ölçeğinin geçerliliği çalışmalarında; dil geçerliliği için uzman görüşü ve içerik geçerliliği için 13 uzman görüşü alınmıştır. Kendal iyi uyuşum katsayısı (W:0.122; p:0.08) bulunmuştur. Güvenirlilik çalışmalarında ise; Test-tekrar test güvenirlik katsayısı 0.76 bulunmuştur, Cronbach Alfa değeri 0.83 olarak bulunmuştur. Araştırma kapsamına alınan uygulama ve kontrol grubundaki hastaların izlemlere göre HDL, LDL, AKŞ, Kolesterol, Kilo, Beden Kitle İndeksi, Yağ Oranı, Sıvı Oranı, Bel Kalça Oranı, Bazal Metabolizma Hızı, Yağsız Kütle Oranı, Mineral Miktarı, Protein Miktarı ve Beden Yoğunluğu, ortalamaları karşılaştırıldığında iki grup açısından istatistiksel olarak önemli bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.05) Bireylere ilişkin tanıtıcı özellikler bakımından girişim ve kontrol grupları arasında, istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamış her iki grubun homojen olduğu belirlenmiştir (p>0.05). Bireysel danışmanlık programı öncesindeki ön izlemde, girişim ve kontrol grubu arasında beslenme değişim süreçleri ölçeği, egzersiz değişim süreçleri ölçeği ve Rhode Island Üniversitesi Değişimi değerlendirme ölçeği toplam puan ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu (p<0.05), ön izlem-son izlem farkının girişim grubunda istatistiksel olarak anlamlı (p<0.01), kontrol grubunda istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlenmiştir (p>0.05). Bireysel danışmanlık programı sonrasında girişim grubundaki bireylerin %23.3'ü harekete geçme aşamasına, %16.7'si sürdürme aşamasına ulaşmış, bir başka deyişle %40'ı düzenli ve orta yoğunlukta fiziksel aktivite ile yeterli dengeli beslenme yapar hale gelmiştir. Ön izlemden son izleme girişim grubundaki bireylerin %76.7'si davranış değişim aşamalarında ilerleme yönünde değişim göstermiştir (p<0.001). Bireylerin fiziksel aktivite davranış değişim aşamalarında son izlemde girişim ve kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.01). Yetişkinlerde fiziksel aktiviteyi ve yeterli dengeli beslenmeyi artırmada değişim aşaması temelli bireysel danışmanlık girişiminin, etkili ve yararlı olduğu sonucuna varılmış, gelecekteki araştırmalar ve uygulamalar için önerilerde bulunulmuştur.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Teorilerüstü Model, Değişim Aşaması, beslenme değişim süreçleri ölçeği, egzersiz değişim süreçleri ölçeği, Rhode Island Üniversitesi Değişimi değerlendirme ölçeği, Bireysel Danışmanlık, Girişim., Transtheoretical Model, Stage of Change, of Nutritional Changes Processes Scale, Exercise and University of Rhode Island Change Assessment Scale, Individualized Counseling, Intervention., Hemşirelik A.B.D.
