Ergenlik döneminde siber zorbalık ile ilişkili bilişsel, duygusal ve sosyal faktörlerin boylamsal olarak incelenmesi

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.advisorDoğan, Aysun
dc.contributor.authorAkdeniz, Burak
dc.date.accessioned2024-08-21T21:25:33Z
dc.date.available2024-08-21T21:25:33Z
dc.date.issued2024
dc.departmentEge Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Ana Bilim Dalıen_US
dc.description.abstractBu tez çalışmasında, ergenlere ilişkin bilişsel, duygusal ve sosyal faktörler ile siber zorbalık yapma ve siber kurban olma arasındaki ilişkilerin boylamsal olarak incelenmesi amaçlanmaktadır. Siber zorbalık yapma ve siber kurban olma ile ilişkili faktörler Ekolojik Sistemler Kuramı çerçevesinde, birey, aile, akran ve okul bağlamlarında incelenmiştir. Çalışma kapsamında, katılımcılardan bir yıl arayla iki kez ölçüm alınmıştır. Birinci zaman çalışmasının örneklemini, Türkiye'nin 54 farklı ilindeki 125 farklı okulda (62 ortaokul, 63 lise) 5.-11. sınıf arasında öğrenim gören 3912 ergen ve anneleri oluşturmaktadır. Ergenlerin %54.8'i kız (n = 1770), %45.2'si ise erkektir (n = 1770). İkinci zaman çalışması ise, birinci zaman çalışmasına katılmış olan 2314 ergen (%54.1'i kız; %45.9'u erkek) ve anneleri ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma kapsamında, ergenlerden Demografik Bilgi Formu, Yenilenmiş Siber Zorbalık Envanteri II, Çocuklar için Bilişsel Duygu Düzenleme Ölçeği, Minnesota Yönetici İşlevler Ölçeği, Ebeveyn Kabul ve Red Ölçeği, Ebeveynin Davranışsal Kontrolü Ölçeği, Psikolojik Kontrol Ölçeği, Akran Kabulü-Reddi Ölçeği - Çocuk Formu, Çocuk ve Ergenler için Okula Bağlanma Ölçeği ve Okula Uyum Ölçeği aracılığıyla veriler toplanmıştır. Ayrıca, annelerden demografik bilgiler toplanmıştır. Çalışmanın kesitsel bulgularına göre; ergenlerde son üç ay içerisinde en az bir kez siber zorbalık yapma yaygınlığının %43.17, siber kurban olma yaygınlığının ise %49.41 olduğu gözlenmiştir. Erkeklerin siber zorbalık yapma ve siber kurban olma oranlarının kızlardan; lise öğrencilerinin siber zorbalık yapma ve siber kurban olma oranlarının ise ortaokul öğrencilerinden daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca, çalışmadaki bireye, aileye, akranlara ve okula ilişkin faktörlerin siber zorbalık yapma ve siber kurban olma ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Çalışmanın boylamsal bulgularına göre; ergenlerin siber zorbalık yapma ve siber kurban olma durumlarının bir yıl sonrasında da kararlı şekilde devam ettiği bulunmuştur. Ayrıca, ergenlerin siber zorbalık yapmaları bir yıl sonrasında siber kurban olma risklerini arttırırken; ergenlerin siber kurban olmaları bir yıl sonrasında siber zorbalık yapma olasılıklarını arttırmıştır. Siber zorbalık rolleri arasındaki ilişkilerde okul düzeyi ve cinsiyete göre farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Yapısal eşitlik modeli sonuçları, aileye, akranlara ve okula ilişkin faktörler ile ergenlerin bir yıl sonraki siber zorbalık yapmaları ve siber kurban olmaları arasında doğrudan ve dolaylı ilişkiler olduğunu ve bu ilişkilerin cinsiyet ve okul düzeyine göre farklılaştığını göstermektedir. Çalışma bulgularının ulusal ve uluslararası alanyazına katkı sunması ve siber zorbalığı önleyici müdahale çalışmalara ışık tutması beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Siber zorbalık yapma, siber kurban olma, ergenlik, risk faktörleri ve koruyucu faktörler, Ekolojik Sistemler Kuramıen_US
dc.description.abstractThis thesis aims to investigate the longitudinal relationships between cognitive, emotional, and social factors related to adolescents' cyberbullying and cyber victimization. Factors associated with cyberbullying and cyber victimization are examined within the framework of Ecological Systems Theory, encompassing individual, family, peer, and school contexts. In the study, measures were taken from participants twice with a one-year interval. The first wave of the study included 3912 adolescents and their mothers from 125 different schools (62 middle schools, 63 high schools) across 54 different provinces in Turkey, ranging from grades 5 to 11. Of the adolescents, 54.8% were female (n = 1770), and 45.2% were male (n = 1770). The second wave included 2314 adolescents and their mothers who also had participated in the first wave. Data were collected from adolescents using the Demographic Information Form, Revised Cyberbullying Inventory II, Children's Cognitive Emotion Regulation Scale, Minnesota Executive Function Scale, Parental Acceptance-Rejection Scale, Parental Behavioral Control Scale, Psychological Control Scale, Peer Acceptance-Rejection Scale - Child Form, and School Attachment Scale for Children and Adolescents. Also, demographic information was collected from the mothers. The analyses of the study were conducted using IBM SPSS 24 and IBM AMOS 24. According to the cross-sectional findings of the study, it was observed that the prevalence of engaging in cyberbullying perpetration at least once in the past three months was 43.17% among adolescents, while the prevalence of being a cyberbullying victim was 49.41%. It was found that the rates of cyberbullying and cyber victimization were higher among males compared to females and among high school students compared to middle school students. Additionally, it was determined that the factors related to individual, family, peers, and school used in the study were associated with cyberbullying and cyber victimization. According to the longitudinal findings of the study, it was found that adolescents' cyberbullying and cyber victimization roles continued one year later. Furthermore, adolescents' engagement in cyberbullying perpetration increased their risk of being cyberbullying victims one year later, while adolescents' victimization increased their likelihood of engaging in cyberbullying perpetration one year later. Differences in cyberbullying roles were observed based on school level and gender. The results of the structural equation model indicate direct and indirect relationships between factors related to family, peers, and school and adolescents' engagement in cyberbullying perpetration and cyber victimization one year later, and these relationships vary by gender and school level. It is expected that the findings of the study will contribute to the national and international literature and shed light on preventive efforts against cyberbullying. Keywords: Cyberbullying, cyber victimization, adolescence, risk factors and protective factors, Ecological Systems Theoryen_US
dc.identifier.endpage306en_US
dc.identifier.startpage1en_US
dc.identifier.urihttps://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=KMB79M3N7zK1UR2WYeRgQgkOeNm72h2uIzEVd_EKZLQ4qPy4xbp23BdGQtTI-eFI
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11454/99866
dc.identifier.yoktezid868120en_US
dc.institutionauthorAkdeniz, Buraken_US
dc.language.isotren_US
dc.publisherEge Üniversitesien_US
dc.relation.publicationcategoryTezen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccessen_US
dc.snmz20240822_Uen_US
dc.subjectPsikolojien_US
dc.subjectPsychologyen_US
dc.titleErgenlik döneminde siber zorbalık ile ilişkili bilişsel, duygusal ve sosyal faktörlerin boylamsal olarak incelenmesien_US
dc.title.alternativeA longitudinal study of cognitive, emotional, and social factors related to cyberbullying in adolescenceen_US
dc.typeDoctoral Thesisen_US

Dosyalar

Koleksiyon

Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Koleksiyonu