Teori temelli bireysel danışmanlık girişiminin gebelikte kilo yönetimine etkisi
| dc.contributor.advisor | Şirin, Ahsen | |
| dc.contributor.advisor | Ünsal Atan, Şenay | |
| dc.contributor.author | Daşıkan, Zeynep | |
| dc.date.accessioned | 2019-01-14T12:00:06Z | |
| dc.date.available | 2019-01-14T12:00:06Z | |
| dc.date.issued | 2012 | |
| dc.department | Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü | en_US |
| dc.description.abstract | Amaç: Bu çalışmanın amacı, Sosyal Bilişsel Teori ve Teoriler Üstü Model'in Değişim Aşaması temelli sağlıklı beslenme ve fiziksel aktiviteyi artırma bireysel danışmanlık girişiminin gebelikte kilo yönetimine etkisini incelemektir. Yöntem: Bu araştırma, ön test-son test, randomize kontrollü, yarı deneysel desende bir çalışmadır. Araştırma, gerekli izinler alınarak 01 Eylül 2010- 30 Kasım 2011 tarihleri arasında, İzmir/Ödemiş ilçesinde 1-2-3-5-6 no'lu Aile Sağlığı Merkezine kayıtlı gebe kadınlarda yürütülmüştür. Çalışma, kentsel ve kırsal bölgede yaşayan, farklı sosyo ekonomik yapıda olan normal, fazla kilolu ve obez sınıfındaki 12-16. gebelik haftasında tespit edilen, araştırmayı kabul eden ve katılımcı kriterlerine uyan sağlıklı gebe kadınlarda yapılmıştır. Girişim grubundaki gebe kadınların kilo yönetiminde teori temelli bireysel danışmanlık programı uygulanmış(gebelik öncesi VKİ göre İOM (Tıp Enstitüsü) rehber önerisine uygun kilo alımı, sağlıklı beslenme ve fiziksel aktiviteyi artırmaya yönelik beş bireysel danışmanlık görüşmesi yapılmış), "Gebelikte Kilo Alımı, Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Rehberi" kitabı ve ödüllendirme ile desteklenmiştir. Kontrol grubuna ise rutin prenatal bakım verilmiştir. Her iki grupta araştırma ön test verileri 12-16. gebelik haftasında, son test verileri 36-38. gebelik haftasında toplanmış, girişim grubunda 24-26. gebelik haftasında fiziksel aktivite ve beslenme davranışları ara izlem değerlendirmesi yapılmıştır. Araştırma verileri; Birey Tanılama Formu, Gebe Kilo İzlem Kartı, Beslenme Alışkanlıkları ve Besin Tüketim Sıklığı Tanılama Formu, Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi, Davranış Değişim Aşaması Tanılama Kısa Soru Formu, Öz Etkililik-Yeterlilik Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulguların değerlendirilmesinde, SPSS 16 (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılmıştır. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotlardan frekans, yüzde, ortalama, standart sapma, medyan kullanılmıştır. Gruplar arasında homojenlik testi için niteliksel verilerin karşılaştırılmasında ise Pearson Ki-kare testi, Fisher Ki-kare, niceliksel verilerin gruplar arası karşılaştırmalarında Mann Whitney U testi ve bağımsız gruplarda t testi (Independent Samples Test) kullanılmıştır. Niceliksel verilerin gruplar arası izlem karşılaştırmalarında normal dağılım göstermeyenlerde Mann Whitney U testi ve Kruskal Vallis Varyans Analizi, normal dağılım gösterenlerde bağımsız gruplarda t testi , ikiden fazla grup ortalamamaların karşılaştırılmasında OneWay Anova, ileri analizlerde Bonferroni Post-hoc testi, normal dağılım göstermeyenlerde grup içi izlem karşılaştırmasında Friedman Testi, Wilcoxon İşaretli Sıra Testi kullanılmıştır. Niteliksel verilerin gruplara arası karşılaştırılmasında ise Pearson Ki-kare testi, Fisher Ki-kare, grup içi izlem karşılaştırmalarında Cochran Q Testi, McNemar Testi, McNemar Bowker Testi kullanılmıştır. İki niceliksel verinin karşılaştırılmasında normal dağılım gösteren durumlarda Pearson Korelasyon Analizi, normal dağılım göstermeyenlerde Sperman Sıralı Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Sonuçlar % 95 güven aralığında, anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirilmiştir. Bulgular: Bu çalışma, toplam 98 gebe kadında (girişim grubu 48, kontrol grubu 50) tamamlanmıştır. Araştırmaya katılan gebe kadınların yaş ortalaması 26.93 ± 4.08, gebelik öncesi VKİ ortalaması 27.2±4.4 olup, %41.7'si nullipardır. Girişim ve kontrol grubu gebe kadınlar arasında homojen dağılım sağlanmıştır(p>0.05). Araştırma sonucu girişim grubu gebe kadınların gestasyonel kilo alımı (GKA ) (girişim grubu 10.2±4.40 kg, kontrol grubu 13.8±5.4 kg ) ve aşırı GKA (girişim grubu %16.7, kontrol grubu % 62) kontrol grubuna göre düşük belirlenmiş ve gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır(p<0.001).Girişim grubu gebe kadınların % 68.7'nin, kontrol grubunun % 30'nun 2009 yılı İOM (İnstitute of Medicine) rehber önerilerine uygun kilo aldığı ve gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p<0.001). Bireysel danışmanlık girişimi sonrası girişim grubu gebe kadınlarda, günde üç ana öğün, üç ara öğün ve ayrı tabaktan yemek yeme şeklinde olumlu beslenme alışkanlıkları gelişmiş ve izlemler arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır(p<0.05). Kontrol grubu gebe kadınlarda ise; üç ana öğün yemek yeme ve ara öğün sayılarında artış gözlenmiş ve anlamlı fark olduğu saptanmıştır. Son izlem (36-38.gebelik haftası) girişim grubu gebe kadınlarda; günlük süt/yoğurt, et-kuru baklagiller, sebze/meyve ve tatlı grubu, kontrol grubunda ise; günlük süt/ yoğurt ve et-kuru baklagiller besin tüketim oranları yüksek olanların İOM rehber önerisine göre aşırı kilo aldığı belirlenmiş ve aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır(p<0.05).Girişim/ kontrol grubu gebe kadınların FA düzeyi ön izleme göre son izlemde artış göstermiş, her iki grupta da grup içi izlemler arası karşılaştırmada istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır(p<0.001). Son izlem girişim ve kontrol grubu FA düzeyleri karşılaştırmasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (p>0.05).Girişim grubu gebe kadınların ön izlem(p<0.05) ve son izlem (p<0.01), kontrol grubunun son izlem (p<0.05) FA düzeyleri ile GKA arasında negatif yönlü, girişim grubu(p<0.05) ve kontrol grubu(p<0.01) son izlem günlük oturma süreleri ile GKA arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur. Girişim grubu gebe kadınların ön izlem FA düzeyi düşük olan kadınların İOM rehber önerisine göre aşırı kilo aldığı, FA düzeyi yüksek olanların az kilo aldığı belirlenmiş ve istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur(p<0.05). Ön izlem ve son izlem FA düzeyleri yüksek olan kontrol grubu gebe kadınların, İOM rehber önerisine göre uygun kilo aldığı belirlenmiş ve istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır(p<0.05). Girişim programında yer alan teoriler üstü modelin değişim aşamalarına temellendirilmiş, fiziksel aktivite yapma, günde beş porsiyon ve üzeri sebze/ meyve tüketimi, esmer/kepekli ekmek tüketimi ve günde bir porsiyon ve altı tatlı tüketimine yönelik davranış değişim aşamaları, girişim grubu gebe kadınlarda; ön izlem ile 2. izlem, 3. izlem, 4. izlem ve son izlem karşılaştırmalarında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p<0.05). Sonuç: Sonuç olarak Sosyal Bilişsel Teori ve Teoriler Üstü Model'in Değişim Aşaması temelli yapılan bireysel danışmanlık girişimi gebe kadınlarda sağlıklı beslenme alışkanlıklarının gelişmesine, fiziksel aktivitenin artmasını sağlamış, gestasyonel kilo alımı ve aşırı gestasyonel kilo alımını azaltmada etkili olmuştur. | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11454/6627 | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Ege Üniversitesi | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.subject | Beslenme, fiziksel aktivite, kilo alma, girişim, sosyal bilişsel teori, değişim aşaması, danışmanlık , yönetim, gebelik. | en_US |
| dc.subject | Nutrition, physical activity, weight gain, intervention, social cognitive theory, state of change, counseling, management, pregnancy. | en_US |
| dc.subject | Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği A.B.D. | en_US |
| dc.title | Teori temelli bireysel danışmanlık girişiminin gebelikte kilo yönetimine etkisi | en_US |
| dc.type | Doctoral Thesis | en_US |
