Major depresif bozukluk hastalarında hastalığa bağlı hipokampus hacminin değişimi

AMAÇ: Bu çalışmanın ana amacı, depresyon hastalarında ortalama 5.5 yıllık izlem sonunda olası hipokampus hacim değişikliklerini belirlemek ve böylece hipokampal hacim değişikliklerinin hastalık sürecinin nedeni mi yoksa sonucu mu olduğu sorusuna ışık tutmaktır. Ayrıca, bu çalışmada hipokampus hacimlerinin bilişsel işlevlerle olan ilişkisi nöropsikolojik testler ile değerlendirilmiştir. YÖNTEM: Çalışmaya daha önce E.Ü.T.F Psikiyatri A.D' da yapılmış olan, Major Depresif Bozuklukta Beyin Morfometrik Ölçümleri, Serum BDNF ve Kortizol Düzeyi ile Gen Analizi Çalışması'na katılmış olan 18 depresyon hastası ile 18 sağlıklı kontrol alınmıştır. Hasta grubu ile ayrıntılı psikiyatrik görüşme yapılıp SCID-I (Structured Clinical Interview for DSM-IV Axis 1 Disorders, SCID-CV) ile tanıları doğrulandıktan sonra hastalık şiddetini ölçmek için Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği (HDDÖ), Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği (HADÖ), Montgomery-Asberg Depresyon Derecelendirme Ölçeği (MADÖ) uygulanmıştır. Tüm örneklem Stroop Testi, Rey İşitsel Sözel Öğrenme Testi (Rey Auditory Verbal Learning Test-RAVLT), Wechsler Bellek Testi Görsel Kopyalama Bölümü, Sayı Dizisi Testi, Kategorik Akıcılık Testi, İşitsel Üçlü Sessiz Harf Sıralama Testi, Kontrollü Kelime Çağrışım Testi, İz Sürme Testi uygulanarak bilişsel işlevler açısından değerlendirilmiştir. 5 yıl önceki beyin görüntüleme protokolü ile tüm örneklemin kranial Manyetik Rezonans Görüntülemeleri (MRG) tekrarlanmış, BRAINS2 (Brain Research: Analysis of Images, Networks and Systems) programı ile grup ve çekim zamanına kör araştırıcılar tarafından hipokampus hacimleri ölçülmüştür. Elde edilen sonuçlar yineleyici ölçümler varyans analizi ile değerlendirilmiştir. BULGULAR: Çalışmamızın sonucunda; başlangıçta ve ortalama 5.5 yıllık izlem sürecinin sonunda hasta ve kontrol grubu arasında sağ ve sol hipokampal hacimler açısından anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. İlk çekimde; hasta grubu hipokampal hacim ortalamaları (cm³) sağ=3.416±0.36-sol=3.273±0.48, kontrol grubu hipokampal hacim ortalamaları (cm³) sağ=3.485±0.35-sol=3.347±0.32 olarak bulunmuştur. İkinci çekimde; hasta grubu hipokampus hacimleri ortalamaları sağ=3.324±0.39-sol=3.132±0.41, kontrol grubu hipokampus hacimleri ortalamaları sağ=3.487±0.36-sol= 3.225±0.33 olarak ölçülmüştür. Hasta grubu çalışma anında epizod içinde olanlar ve remisyonda olanlar olarak 2 gruba ayrıldığında hipokampus hacimleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. İki çekim arası depresyonda geçen toplam gün sayısı, iki çekim arası antidepresan tedavi görülen gün sayısı, ölçek puanları ile belirlenen hastalık şiddeti gibi hastalığa ait özellikler ile hipokampal hacimler arasında bağıntı görülmemiştir. Sağlıklı kontrol grubunda Stroop Testi renk okuma puanı (p=0.029) ve iz sürme A testi puanı (p=0.05) hasta grubuna göre anlamlı düşük bulunmuştur. Bilişsel test puanları ile hipokampal hacimler arasında anlamlı bağıntı saptanmamıştır. TARTIŞMA: Bu çalışmada orta yaş grubunda, orta şiddette depresyon belirtileri gösteren hasta grubunda hipokampus hacimlerinde 5 yıllık izlem sonunda fark olmadığını gözledik. Bu bulgu depresyon süresi ile hipokampus hacimlerinin azaldığı iddiasını doğrulamamaktadır. Bilişsel işlevler genel olarak sağlıklı kontrol grubunda daha iyi bulunsa da hipokampal hacimlerle bağıntısı yoktur. Bu veriler ışığında, literatürde hipokampusun depresyon fizyopatolojisi için geliştirilmiş modellerdeki yerinin yeniden belirlenmesi gerekmektedir.