Çöp gübresinde selenyum (Se) ve civa (Hg) miktarlarına ait değişimin incelenmesi

45 ÖZET Ekonomik koşullar ve nüfus problemi nedeniyle, dünyada her geçen gün şehir kaynaklı atıkların artması, bunların eliminizasyonu konusunda insanları düşünmeye sevketmiştir. Bu konuda yapılan çalışmaların en akılcısı, bu katı çöp ve kanalizasyon su ve çamurlarının yeniden kaza nılmasıdır. Bu amaçla, bu atıklar kompostlaştırıldıktan sonra tarım alanlarında gübre olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte yapılan araştırmalar, şehir çöpü kompostlarınm, tarım toprakları ve sulardan daha fazla miktarlarda Hg ve Se içerdiğini göstermektedir. Selen için bazı ekstrem örnekler görülse de, bunun genel olarak o yörelere özel olduğu açıktır. Civa elementinin, özellikle metil civa formunun besin zinciri için- de bir ağır metal olarak özel bir dikkat istemesi ve selenyum elementi nin yine, besin zinciri içinde potansiyel bir kontaminant olarak göz- önüne alınma gereği, araştırıcılarda, şehir çöpü kompostundaki diğer elementler yanında, civa ve selenyumu da analiz etme ihtiyacına neden olmaktadır. Bu çalışmada da kompostlaştırılmış şehir katı atıkları ve kanalizas yon pis su ve çamurlarındaki Hg ve Se miktarlarını belirleyen ve kompostların uygulanması ile ortaya çıkan, topraklara ve bitkilere ait çeşitli araştırıcıların sonuçları derlenerek sunulmuştur. Tüm bunlara rağmen, toprak-hava-su-bitki-hayvan-insan arasınaa kurulu bulunan doğal denge, ilave edilen maddelerle bozulmamalı ve bunların herhangi birine yapılan ilavenin sonuçları dikkatle gözden geçirilmelidir

H6 SUMMARY Variations in Se and Hg Contents of Composted Domestic Solid Wastes. The outburst in population particularly in industrial settlement areas brought with it a public concern of how to handle the domestic wastes which are being generated enormously. The safest handling is the recovery of the resources. The recycled refuses are used as composts which are effective in soil amendment. Recent relevant literatures cite that composted domestic wastes contain more Hg and Se composed to agricultural soils and irrigation waters. In different studies, some extreme values appear for Selenium; however, it is found tobe particular for that region. Methyl - mercury form of Hg needs particular consideration in foods as a heavy metal. Attention should also be given to selenium in foods since it is aswell a potential contaminant. Besides other metals, the above mentioned two elements should be analyzed in composts which will be applied to soils. In this paper, studies concerning the Hg and Se contents of different domestic solid wastes and sewage sludges are summarized briefly. Moreover, soils applied with composts are also examined in terms of Hg and Se pollution. According to the data in relevant researches, it is concluded that special attention has to be given to the equilibruim in natural resources.