Rosmarinus officinalis L.'de kallus ve hücre kültürlerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve sekonder metabolit üretimi

Bu araştırmada, Rosmarinus officinalis türüne ait İzmir koşullarında yetişen üç bitkinin yaprak ve sap eksplantlarının öncelikle altı değişik besin ortamında, aydınlık ve karanlık ortam koşullarında kallus oluşturma potansiyelleri incelenmiştir. Yaprak ve sap parçaları, yüzeysel sterilizasyon işlemleri yapıldıktan sonra, aydınlık ve karanlık koşullarda farklı konsantrasyonda NAA içeren (1mg/L, 3 mg/L, 5 mg/L) MS (Murashige & Skoog, 1962) ve aynı konsantrasyonda NAA içeren Woody Plant Medium (WPM) (Lloyd & McCown, 1980) besin ortamlarında, kallus elde edilmek üzere kültüre alınmıştırlar. Kallus gelişimi için, aydınlık koşulların karanlık koşullara göre daha etkili olduğu belirlenmiştir. Kallusların yaş ağırlıklarına göre kuru ağırlık yüzdeleri tespit edilmiş ve büyüme grafikleri hazırlanmıştır. WPM 1 besin ortamında, aydınlık ve karanlık koşullarda elde edilen farklı renklerdeki kallusların 7 günlük intervallerle ağırlık artışları belirlenmiştir. Aydınlık ve karanlık koşullarda, en hızlı büyüme aydınlık koşullarda sap eksplantı üzerinde gelişen yeşil kalluslarda görülmüştür. Ellialtıncı günde ilk ağırlıklarının 16,4 katına ulaşmışlardır. 1 mg/L naftalen asetik asit (NAA) içeren WPM sıvı kültüründe suspansiyon kültürlerinin gelişimi incelenmiştir. Sıvı ve yarıkatı besin ortamlarından elde edilen kalluslar renklerine göre gruplandırılmış ve yüksek performanslı sıvı kromatografisi (YBSK) ile yüksek antioksidan aktivite gösteren karnosik asit, karnosol ve rosmarinik asit içerikleri araştırılmıştır. YBSK analizlerinde, tüm kallus örneklerinde karnosik asit ve rosmarinik asidin bulunduğu görülmüştür. En yüksek değerler karnosik asit için 116,71 ppm, karnosol için 1,44 ppm ve rosmarinik asit için 114,91 ppm olarak tespit edilmiştir.