Ebeveyn davranışları, mahremiyet ihlali ve ergenin psikolojik uyumu arasındaki ilişkilerin kendini belirleme kuramı çerçevesinde incelenmesi

Yükleniyor...
Küçük Resim

Tarih

2020

Dergi Başlığı

Dergi ISSN

Cilt Başlığı

Yayıncı

Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü

Erişim Hakkı

info:eu-repo/semantics/openAccess

Özet

Bu araştırmanın temel amacı, anne ve baba davranışları ile ergenin psikolojik uyumu arasındaki ilişkide mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçların aracı rolünü kendini belirleme kuramı ve iletişimde mahremiyet yönetimi kuramı çerçevesinde incelemektir. Bu amaç çerçevesinde araştırmada anne ve baba davranışlarının kız ve erkek ergenin psikolojik uyumu üzerindeki hem doğrudan hem de dolaylı etkileri sınanmıştır. Araştırmanın örneklemini yaşları 12 ile 18 arasında değişen (Ort. = 14.93, S = 2.01), 621’i kız (% 51.3) ve 590’ı erkek (% 48.7) olmak üzere toplam 1211 katılımcı oluşturmuştur. Araştırma kapsamında katılımcılara Kişisel Bilgi Formu, Ergen Aile Süreci Ölçeği, Psikolojik Kontrol Ölçeği, Mahremiyet İhlali Ölçeği, Psikolojik İhtiyaçlarda Denge Ölçeği, Ergenler İçin Benlik Algısı Ölçeği, Ergenler için Duygu Düzenleme Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Kısa Semptom Envanteri uygulanmıştır. Araştırma kapsamında ele alınan hipotezlerin sınanması için Yapısal Eşitlik Modeli yürütülmüştür. Araştırmada hem kız hem de erkeklerde olumlu ve olumsuz anne-baba davranışları ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçların doyumunun kısmi aracı rol oynadığı bulunmuştur. Olumlu ve olumsuz anne baba davranışları ile ruh sağlığı arasındaki ilişkide mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçların engellenmesinin sadece erkeklerde kısmi aracı rol oynadığı görülmüştür. Ayrıca, araştırmada olumlu anne baba davranışları ile işlevsel duygu düzenleme arasındaki ilişkide mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçların doyumunun kızlarda ve erkeklerde kısmi aracı rol oynadığı görülmüştür. Olumlu anne davranışları ile işlevsel olmayan duygu düzenleme arasındaki ilişkide mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçların engellenmesinin sadece kızlarda kısmi aracı rol oynadığı saptanmıştır. Olumsuz anne davranışları ile işlevsel duygu düzenleme arasındaki ilişkide mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçların doyumunun erkeklerde tam aracı rol oynadığı görülmüştür. Olumsuz baba davranışları ile işlevsel duygu düzenleme arasındaki ilişkide mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçların doyumunun sadece kızlarda kısmi aracı rol oynadığı bulgulanmıştır. Olumsuz anne davranışları ile işlevsel olmayan duygu düzenleme arasındaki ilişkide mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçların engellenmesinin sadece kızlarda kısmi aracı rol oynadığı bulunmuştur. Sonuçlar genel olarak algılanan anne baba davranışlarının mahremiyet ihlali ve psikolojik ihtiyaçlara bağlı olarak psikolojik uyum ile ilişkili olduğunu, kız ve erkek ergenlerde farklı örüntüler sergilediğini göstermiştir.
The main purpose of this study is to examine the mediating role of privacy invasion and psychological needs in the relationship between mother and father behavior and adolescent psychological adjustment within the framework of self-determination theory and communication privacy management theory. Within the framework of this aim, both direct and indirect effects of mother and father behaviors on the girls and boys’ psychological adjustment were tested. The sample of the study consisted of 1211 participants, ages ranging from 12 to 18 (Mean = 14.93, SD = 2.01), 621 girls (51.3%) and 590 boys (48.7%). Within the scope of the research, Personal Information Form, Adolescent Family Process Measure, Parental Psychological Control Scale, Privacy Invasion Scale, The Balanced Measure of Psychological Needs Scale, Self-Perception Profile for Adolescents, The Regulation of Emotions Questionnaire, The Satisfaction with Life Scale and The Brief Symptom Inventory were applied. Structural Equation Model was carried out to test the hypotheses discussed within the scope of the research. In the study, it was found that privacy invasion and satisfaction of psychological needs partially mediated in the relationship between positive and negative parenting behavior and life satisfaction in both girls and boys. Only for boys, privacy invasion and prevention of psychological needs partially mediate the association between positive and negative parenting behavior and mental health. In addition, for boys and girls privacy invasion and satisfaction of psychological needs partially mediate between positive parenting behavior and functional emotion regulation. Only for girls, privacy invasion and prevention of psychological needs partially mediate the association between positive parenting behavior and nonfunctional emotion regulation. Only for boys, privacy invasion and satisfaction of psychological needs fully mediate the association between negative parenting behavior and functional emotion regulation. Only for girls, privacy invasion and satisfaction of psychological needs partially mediate between positive parenting behavior and functional emotion regulation. Only for girls, privacy invasion and prevention of psychological needs partially mediate between negative parenting behavior and nonfunctional emotion regulation. The results showed that perceived mother and father behaviors are associated with psychological adjustment due to privacy invasion and psychological needs and displays different patterns in male and female adolescents.

Açıklama

Anahtar Kelimeler

Ergenler, Anne Baba Davranışları, Mahremiyet İhlali, Psikolojik İhtiyaçlar, Psikolojik Uyum, Adolescents, Parenting Behavior, Privacy Invasion, Psychological Needs, Psychological Adjustment

Kaynak

WoS Q Değeri

Scopus Q Değeri

Cilt

Sayı

Künye