Kısa süreli konut kiralamalarının coğrafi etkileri: Airbnb İstanbul örneği
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Turizmde yaşanan paradigmal dönüşüm neticesinde paylaşım ekonomisi platformlarının turizm faaliyetlerinde kullanılma pratiği artmış ve bu durumun en önemli yansımaları konaklama paydaşları üzerinde gerçekleşmiştir. Mevcut oda ve konut stokunu turizm konaklamaları için birer arz unsuruna çeviren Airbnb platformu hızla yükselmiş ve küresel ölçekte geleneksel konaklama endüstrisini arz, talep ve piyasa değeri bakımından geride bırakmıştır. Bu yükseliş farklı disiplinlerden araştırmacıların ilgisini çekmiş ve Airbnb alanyazını hızla gelişmiştir. Bu çalışma, küresel ölçekte en büyük üçüncü Airbnb destinasyonu olan İstanbul'a odaklanmakta ve kentteki kısa süreli konaklama faaliyetlerinin coğrafi boyutlarının tespitini hedeflemektedir. Tezde, Airbnb arz ve talebinin mekânsallığı, ticarileşme pratikleri ve COVID-19 sürecinin kısa süreli kiralamalar üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada, 2018 ve 2023 yıllarını kapsayacak şekilde İstanbul'daki modern turizm endüstrisinin turizm arz ve talep bileşenleri ile Airbnb arz ve talep unsurlarına ait veriler analiz edilmiştir. Ayrıca yarı yapılandırılmış görüşmelerle İstanbul'daki Airbnb ilan sahipleri ile mülakatlar gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler çözümlenmiştir. Airbnb faaliyetlerinin farklı mekânsal birimlerdeki (il, ilçe ve mahalle) nicelik ve niteliklerini ortaya koyabilmek adına tablo ve grafiklerden yararlanılmış, ayrıca Airbnb arz ve talebine yönelik dağılış, yoğunluk, standart sapma ve mekânsal kümelenme analizleri gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen verilerinin çözümlenmesinde betimsel analiz ve içerik analizi yapılmış, kodlamalar oluşturulmuş ve bulgular, kategorik olarak sunulmuştur. Tez bulguları, İstanbul'daki Airbnb faaliyetlerinin gerek arz gerekse talep bağlamında bilinirliğinin hızla arttığını ve konut kiralama arzının kentteki geleneksel konaklama tesis kapasitesini geride bıraktığını göstermektedir. Kiralık konutların ve bu konutlara yönelik gerçekleşen talebin coğrafi olarak Avrupa Yakası, idari olarak Beyoğlu, Şişli, Fatih, Kadıköy ve Beşiktaş ilçelerinden oluşan merkez ilçelerde kümelendiği ve kentin hâkim turizm pazarına paralel bir şekilde uzandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu benzer görünümle birlikte, Airbnb arz ve talebinin geleneksel konaklama tesislerine göre daha geniş bir alanda dağılış sergilediği ve kentin çeper ilçelerinin de turizm faaliyetlerine ev sahipliği yaptığı saptanmıştır. İstanbul'da konut kiralamaları liste türü özelinde paylaşımlı odalardan tüm konutlara, liste tipi bağlamında bireysel ilan sahipliğinden ticari ilan sahipliğine doğru evrilmiştir. Bu durum, önceleri daha çok bireysel ilan sahipleri aracılığıyla gerçekleşen ve oda paylaşımını önceyen yapının, giderek kısa süreli konut kiralamalarında uzman profesyoneller tarafından domine edildiği ve sistemin ticarileştiği anlamı taşımaktadır. İlan sahipliği özelinde gerçekleşen bu dönüşüm, profesyonelleşme derecelerinin artması ile devam ederek, 10 ve üzeri ilan yöneten kurumsal ilan sahiplerinin İstanbul'daki konut kiralama pazarındaki görünürlüklerinin ve etkinliklerin artması ile sonuçlanmıştır. COVID-19 sürecinin Airbnb arzı ve özellikle de talebi üzerindeki negatif etkileri gözlemlenmiş, özel oda sunan bireysel ilan sahiplerinin, tüm konut sunan ticari akranlarına kıyasla kiralama faaliyetlerine daha fazla ara verdikleri ve talebin daha çok tüm konutlara yöneldiği saptanmıştır. Pandemi sonrasında ise İstanbul'daki Airbnb faaliyetleri kayıplarını telafi ederek büyük bir ivmelenme sergilemiştir. Son olarak, kamuoyunda Airbnb yasası olarak bilinen "Konutların Turizm Amaçlı Kiralanmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un yürürlüğe girmesi ile kentteki Airbnb arzının azaldığı da tespit edilmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Short-term housing rentals, sharing economy, tourism geography, Airbnb, İstanbul., Kısa süreli konut kiralamaları, paylaşım ekonomisi, turizm coğrafyası
