Şanghay işbirliği örgütü

Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından uluslararası siyasette hızlı bir değişim gerçekleşmiştir. Bu değişim sürecinin önemli gelişmeleri bağımsızlıklarını kazanan yeni devletlerin ortaya çıkması ve artan bölgesel kurumsallaşmadır. SSCB'nin dağılmasından sonra Orta Asya'nın jeopolitik önemi açığa çıkmıştır. Bir yandan, zengin petrol ve enerji kaynaklarının varlığı, diğer yandan yaygın ulaşım ve iletişim rotaları Avrasya kıtasının jeo-stratejik ve jeo-ekonomik önemini ortaya koymaktadır. Ancak, yeni bağımsız Orta Asya devletler aynı coğrafyayı paylaşmalarından dolayı birçok sorunla karşılaştılar. Söz konusu bölgesel sorunlar Orta Asya ülkeleri arasındaki sınır uyuşmazlıkları, etnik gerilimler, su ve enerji çatışmalarıdır. Orta Asya'nın istikrarsız bölgelere yakınlığı ve bölge içinde süregiden çatışmalar hem Orta Asya devletleri için hem de bölgeye komşu devletler için bir tehdit oluşturmaktadır. Neoliberal Kurumsalcılık yaklaşımına göre uluslararası rejimler ve kurumlar devletlerarası işbirliğini gerçekleştirmede ve bu işbirliğinin süreklilik kazanmasında önemli rol oynarlar. Şanghay İşbirliği Örgütü Çin güçlü ülkeler, Rusya ve Çin, tarafından kurulmuş olabilir; ancak kurulduktan sonra bu örgüt bölgesel sorunların çözümünde etkili olmasından dolayı üye devletler bu örgüt içinde bu işbirliğini devam ettirmektedir. ŞİÖ'nün "Şanghay Ruhu" ilkeleri üye devletler arasında hem ekonomik hem kültürel hem de ideolojik farkları gözeterek siyasal eşitlik temelinde zayıf Orta Asya ülkeleri ile daha gelişmiş üye devletler arasında bir diyalog zemini oluşturmakta ve "ortak bir kimlik" sunmaktadır. ŞİÖ çerçevesinde bölgesel güvenlik sorunları ile mücadele etmek amacıyla gerçekleştirilen ülkelerarası koordinasyon ve bilgi paylaşımı Orta Asya'da belirsizliği ve istikrarsızlığı azaltmaktadır. Bu açıdan ŞİÖ Orta Asya devletleri arasında barış ve işbirliği için uygun bir platform sağlamaktadır.