Madde kullanımı sebebiyle denetimli serbestlik tedbiri altındaki bireylerde sürecin olumsuz sonuçlanmasına neden olabilecek etkenlerin saptanması

GİRİŞ: Madde kullanımı ve madde kullanımı ile ilişkili bozuklukların dünyada ve ülkemizde yaygınlığı her geçen gün artmaktadır. Madde kullanan kişilerin tedavi süreciyle ilgili literatürde farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar tedavinin zorlama olmadan gönüllülük esasına göre olması gerektiğini, aksi halde başarı sağlanamayacağını ifade etmektedirler. Bazı araştırmacılar ise madde kullanım bozukluğu olan kişilerin çoğunun bir zorlama olmadan tedavi olmayacaklarını ifade etmektedirler. Ülkemizde 2005 yılında madde kullanımı nedeniyle denetimli serbestlik sistemi hayata geçmiştir. Bu sistemle kişinin suç işlemesine neden olmuş hareketlerinin, davranışlarının değiştirilmesi, düzeltilmesi, bu sayede kişinin tekrar suç işlemesinin önlenmesi, madde kullanıcılarının tedavi ve iyileşmelerine yardımcı olunması gibi kazanımlarla, kişinin topluma yeniden entegre olması, bu sayede toplumun korunması ve refahının daha da yükseltilmesi amaçlanmaktadır. AMAÇ: Bu çalışmada, birincil olarak Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Madde Bağımlılığı Polikliniği'ne denetimli serbestlik tedbiri ile yönlendirilen kişilerin sosyodemografik verileri idrar toksikoloji analiz sonuçları ile birlikte incelenerek, denetimli serbestlik tedbirinin uyumsuz sonuçlanmasına neden olabilecek etkenlerin açığa çıkarılması amaçlanmaktadır. Bu sayede, bu etkenlere sahip olan kişilerin sürece olan uyumlarını arttırmaya yönelik girişim ve tedavilere; sürecin çok daha başlarında hızlı ve etkin bir şekilde başlanmasına yardımcı olmak amaçlanmıştır. YÖNTEM: Çalışmamıza 1 Ocak 2010-1 Ocak 2020 tarihleri arasında değerlendirilmiş olan yaklaşık 10000 denetimli serbestlik başvurusu alınacaktır. Kişilerin denetimli serbestlik kayıtlarından cinsiyeti, yaşı, medeni durumu, kaçıncı denetimli serbestlik dosyası olduğu, eğitim durumu, iş sahibi olup olmadığı, tüm idrar toksikoloji örneği sonuçları, denetimli serbestlik sürecinin sonucuna ait veriler SPSS programına yüklenecektir. SPSS programında verilerin analizi yapıldıktan sonra elde edilen sonuçlara göre düşük risk ve yüksek risk gruğları oluşturulacaktır. Her gruptan randomize olarak seçilen 88 kişi klinik görüşmeye çağrılarak SCID-5 ve BAPİ-K ölçeği uygulanacaktır. 176 kişilik örnekleme uygulanmış olan ölçek skorları SPSS programına yüklenerek madde kullanım özelliklerinin ve eşlik eden diğer alanların denetimli serbestlik sürecine olan etkisi incelenecektir. BULGULAR: Çalışmamızın ilk aşamasında 2010 ile 2020 yılları arasında denetimli serbestlik nedeniyle merkezimize başvuruda bulunan 10047 dosya incelenmiş, bu dosyaların 9391 adedi çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışmamızda denetimli serbestlik sürecinin uyumsuz sonuçlanmasına neden olabilecek etkenler; erkek cinsiyet, düzenli bir iş sahibi olmama, başladığı okulu bitirememe, idrar örneğinde çoklu madde saptanması, çok sayıda denetimli serbestlik başvurusu bulunması, idrar örneklerinde kannabinoid ve benzodiazepin bulunması ve amfetaminin referans değerinden 5 kat fazla miktarda olması şeklinde saptanmıştır. Yaş ve medeni durum ile sürecin sonucu arasında bir ilişki saptanmamıştır. Çalışmamızın ikinci basamağında ise bu etkenlere sahip olan kişilerin madde kullanım özellikleri, bağımlılık tanı ölçütleri, madde kullanımının kişinin yaşamına etkisi, şiddetli madde kullanma isteği, maddeyi kullanımını bırakma motivasyonu, anksiyete, öfke kontrol yetersizliği, güvenli davranış eksikliği, heyecan arama davranışı ve dürtüsellik özellikleri, eşlik eden ruhsal hastalıkları, denetimli serbestlik sürecinin uyumsuz sonuçlanmasına neden olabilecek etkenlere sahip olmayan gruptan anlamlı bir şekilde farklı saptanmıştır. SONUÇ: Çalışmamızda denetimli serbestlik sürecinin uyumsuz sonuçlanmasına neden olabilecek etkenler araştırılmış, hem sosyodemografik hem de idrar toksikoloji analizleri ile bunlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu sayede sürecin çok daha başlarında risk etkenlerine sahip olan kişilere erken müdahale fırsatı elde edilebilecektir. Daha fazla sayıda kişinin denetimli serbestlik sisteminin getirilerinden faydalanması ve hedeflenen kazanımları elde edebilmesi hem kişi hem de toplum adına daha faydalı olacaktır.

INTRODUCTION: The prevalence of substance use and substance use-related disorders in the world and in our country is increasing day by day. There are different opinions in the literature about the treatment process of substance users. Some researchers state that the treatment should be on a voluntary basis without coercion, otherwise success will not be achieved. Some researchers state that most people with substance use disorders will not be treated without coercion. The probation system was put into practice in our country in 2005 due to drug use. With this system, it is aimed to correct the behaviors that caused the person to commit a crime, thus preventing the person from committing a crime again, helping the treatment and recovery of drug users, reintegrating the person into the society, and thus protecting the society and increasing the welfare. OBJECTIVE: In this study, we aimed to reveal the factors that may cause this in cases with negative results by examining the sociodemographic data and urine toxicology analysis results of people referred to Ege University Faculty of Medicine, Department of Mental Health and Diseases, Substance Addiction Outpatient Clinic with probation. In this way, it was aimed to help people with these factors to start the interventions and treatments aimed at increasing their adaptation to the process, quickly and effectively at the very beginning of the process. METHOD: Approximately 10000 probation files that were evaluated between 1 January 2010 and 1 January 2020 will be received for our study. Gender, age, marital status, number of probation files, education status, whether they have a job, all urine toxicology sample results, data of the results of the probation process will be uploaded to the SPSS program. After analyzing the data in the SPSS program, the sample will be divided into two as low and high risk groups according to the results obtained. SCID-5 and BAPI-K scales will be applied by inviting 88 people randomly selected from each group for clinical interview. The effects of substance use characteristics and other accompanying areas on the probation process will be examined by uploading the scale scores applied to 176 people to the SPSS program. RESULTS: In the first phase of our study, 10047 files that applied to our center due to probation between 2010 and 2020 were examined, 9391 of these files were included in the study. The factors that may cause the probation process to result negatively in our study; male gender, being unemployed, not graduating from school, detection of multiple substances in urine sample, presence of many probation files, presence of cannabinoids and benzodiazepines in urine samples, amphetamine in excess of 5 times the reference value. There was no relationship between age and marital status and the outcome of the process. In the second step of our study, substance use characteristics, addiction diagnostic criteria, the effect of substance use on the person's life, the desire to use drugs, motivation to quit substance use, anxiety, anger control inadequacy, lack of safe behavior, excitement seeking behavior and impulsivity characteristics, comorbid mental illnesses were found to be significantly different from the group that did not have factors that could lead to an incompatible result of the probation process. CONCLUSION: In our study, the factors that may affect the negative outcome of the probation process were investigated, and these were tried to be revealed by both sociodemographic and urine toxicology analyzes. In this way, people with risk factors will be able to intervene early in the process. It will be more beneficial for both the individual and the society if more people benefit from the benefits of the probation system and achieve the targeted gains.