Herbisitlere dayanıklı ve duyarlı kısır yabani yulaf (Avena sterilis L.) popülasyonlarının rekabeti, çimlenme biyolojisi ve genetik çeşitliliği üzerine araştırmalar
Küçük Resim Yok
Tarih
2013
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Avena sterilis, dayanıklı biyotipler, buğday, rekabet, genetik farklılık.;Avena sterilis, resistant biotype, wheat, competition, genetic diversity.;Bu çalışmada herbisitlere dayanıklı ve duyarlı kısır yabani yulaf (Avena sterilis) popülasyonlarının kendi aralarındaki ve buğday ile olan rekabeti, çimlenme biyolojileri ve fenolojik ve genetik özellikleri araştırılmaya çalışılmıştır. Rekabet ile ilgili olarak, bitki biyoması ve bitkilerin topraktan kaldırdığı besin elementleri kriter alınarak değerlendirilmiştir. Biyomas kuru ağırlığına göre buğday en yüksek rekabet gücüne sahip olmuş, bunu duyarlı yabani yulaf izlemiş, dayanıklı yabani yulaf ise en son sırada yer almıştır. Bitkilerin kaldırdığı besin elementleri yönünden, buğdayın yaprak ve gövdeleri ile kalkan azot (N), fospor (P) ve potasyum (K) miktarı, buğdayla birlikte yetişen dayanıklı ve duyarlı yabani yulaf sayısı buğdayın iki ve ya üç katına çıktığında, önemli düzeyde azalmıştır. Yine aynı koşullarda buğdayın kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), demir ( Fe) ve çinko (Zn) miktarında düşüş olmuştur. Dayanıklı ve duyarlı yabani yulafın kendi aralarında rekabet durumları değerlendirildiğinde, dayanıklı ve duyarlı yabani yulaf biyotipleri kendi başlarına olduğunda, N miktarı bakımından aralarında önemli bir fark görülmemiştir. Ancak dayanıklı ve duyarlı yabani yulaf sayısı eşit oranlarda yetiştirildiğinde dayanıklı yabani yulafın N miktarı duyarlılara göre daha düşük bulunmuştur. Yapraklar ile kalkan P ve K miktarı, gerek dayanıklı gerekse duyarlı biyotipte, rekabete girdiği bitki sayısına paralel olarak düşüş göstermiştir. Dört farklı lokasyona (Marmara, Akdeniz, K.K.T.C ve İran) ait dayanıklı ve duyarlı yabani yulafların bazı fenolojik özellikleri karşılaştırılmıştır. Popülasyonların arasında fenolojik özellikleri bakımından istatistiksel olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Lokasyonlar içinde her dayanıklı kendi duyarlıları ile karşılaştırıldığında, İran ve Marmara lokasyonuna ait duyarlı popülasyonların kendi dayanıklılarına göre daha erken çiçeklendiği ve tohum bağladığı ve toprak üstü organlarının kuru ağırlığının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yine aynı popülasyonların çimlenme farklılıkları incelenmiş ve dayanıklı popülasyonların duyarlılara göre daha hızlı ve yüksek oranda çimlendikleri anlaşılmıştır. Farklı sıcaklıklar da dayanıklı ve duyarlı yabani yulafların çimlenme yüzdesi ve hızı bakımından önemli farklar bulunmuştur. Oniki popülasyonun RAPD-PCR yöntemi ile akrabalık ilişkileri ayrıca saptanmaya çalışılmış ve dendogram oluşturulmuştur. Birer dayanıklı ve duyarlı A.sterilis biyotiplerinde stoma hücrelerinin boyutları ve polenlerin boyları bakımından bir fark görülmemiştir. Yine her iki biyotipin de polenleri fertil bulunmuştur. İki biyotipte mayoz bölünme safhaları da incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Gerek duyarlı gerekse dayanıklı biyotipin mayoz bölünmesinde anormallik (Kromozom köprüsü, asentrik kromozom, çok nukleuslu tetrat, mikropolen) görülmemiştir. Elde edilen sonuçlar, dayanıklı A. sterilis popülasyonlarının ekolojik uyumu ve biyolojisiyle ilgili önemli bulguları içermektedir. Bu verilerin dayanıklı yabani yulafların mücadelesinde ve dayanıklılığın önlenmesinde ve erken tahmininde önemli olduğu kanısındayız.
Açıklama
Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 2013
