Latent tüberküloz enfeksiyonu tanısında quantiferon-TB gold plus ve tüberkülin deri testinin retrospektif olarak değerlendirilmesi
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Amaç: Dünya Sağlık Örgütü'nün tüberküloz hedeflerine ulaşabilmek için latent tüberküloz enfeksiyonunun (LTBE) uygun tanı ve tedavisi büyük önem arz etmektedir. Günümüzde LTBE, hücresel immün yanıtın biyobelirteçlerinden faydalanıldığı patojenik değil operasyonel bir tanımdır. Bu nedenle LTBE tanı testlerinin daha fazla aydınlatılması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Tüberküloza yönelik ortak hedeflere yardımcı olabilmesi için, bu araştırmada QuantiFERON-TB Gold Plus (QFT-Plus) ve tüberkülin deri testinin (TDT) performanslarının değerlendirilmesi, belirli hasta gruplarıyla (özellikle immünkompromizasyon, lenfopeni, yaş, SARS-CoV-2 gibi) ilişkilerininin incelenmesi ve bu gruplardaki interferon-gama (IFN-γ) yanıtlarınının detaylı bir şekilde araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve yöntem: Çalışmaya Ocak 2020 ve Mayıs 2021 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde QFT-Plus uygulanan tüm hastalar (n=2880) dahil edildi. QFT-Plus testinde Nil, TB1, TB2 ve mitojen olmak üzere 4 tüp bulunmaktadır. TB1 CD4+ T hücreleri üzerinden, TB2 CD4+ ve CD8+ T hücreleri üzerinden IFN-γ salınımı sağlamaktadır. Araştırmamızda TDT sonuçları ise 10 mm'lik (TDT-10mm) ve 15 mm'lik (TDT-15mm) iki ayrı endürasyon çapı kriter alınarak değerlendirildi (immünkompromize hastalar için 5 mm). Hastalar belirli klinik gruplara ayrıldı (immünkompromizasyon, lenfopeni, kronik böbrek yetmezliği, SARS-CoV-2 enfeksiyonu ve biyolojik ajan tedavisi). QFT-Plus ve TDT'nin duyarlılıkları kültür pozitif hastalarda hesaplandı. Kültür pozitifliği olmayan hastalarda ise testlerin diğer özellikleri (QFT-Plus belirsizlik oranı, TB1 ve TB2'nin pozitifliğe katkısı, IFN-γ yanıtları ve QFT-Plus'ın TDT ile uyumu) analiz edildi. Ayrıca farklı yaş gruplarında hem tüberkülozun prevalansı ve olgu hızı hem de LTBE tanı testlerinin performansı analiz edildi. İstatistik analizinde, tanımlayıcı ve analitik yöntemler kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık p<0.05 olarak kabul edildi. Bulgular: Araştırmamızda, 84'ü tüberküloz kültürü pozitif olan, 2796'sı kültür pozitifliği olmayan toplam 2880 hasta değerlendirildi. QFT-Plus, TDT-10mm ve TDT-15mm'in pozitiflik oranı sırasıyla %15,5, %15,2 ve %13,6 bulundu. QFT-Plus, ulusal tüberküloz olgu hızına (yaşla birlikte artış gösteren) TDT'den daha yüksek korelasyon gösterdi. QFT-Plus'ın duyarlılığı %76,2 bulundu, araştırma gruplarında ise anlamlı bir fark oluşmadı (p>0,05). Belirsiz sonuç oranı en net lenfopenik, yaşlı ve COVID-19 gruplarında artış gösterdi (p<0,05). Çalışma genelinde QFT-Plus ile TDT arasında çok düşük korelasyon katsayısı (0-0.2) ve %70-80 aralığında kategorik uyum saptandı. İzole TB2 pozitiflik oranı çalışma genelinde %16,9 gözlemlendi, immünkompromize hastalarda ve çocuklarda ise belirgin yüksek (p<0,05) bulundu. İzole TB1 pozitiflik oranı da yaşlı hastalarda belirgin düşük (p<0,05) tespit edildi. İmmünkompromize hastaların (özellikle primer immün yetmezlik, kemik iliği nakli, HIV ve anti TNF-α kullanan hastalar), çocukların (özellikle 5 yaş altı ve adölesan) ve CD4+ T hücre sayısı 200-500/mm3 arasında olan hastaların IFN-ƴ yanıtı belirgin düşük bulundu (p<0,05). COVID-19 hastlarının IFN-ƴ ortalaması düzey olarak immünkompromize hasta grubundan küçük bulundu. Sonuç: QFT-Plus'ın TDT ile çok düşük düzeyde, tüberküloz olgu hızı ile yüksek düzeyde korelasyonu saptanmıştır. Bu durum, LTBE tanı yöntemi olarak QFT-Plus'ın daha iyi performans gösterdiğine, TDT'nin ise kombine kullanılması gerektiğine işaret etmiştir. Yaşlılarda, lenfopeniklerde ve SARS-CoV-2 enfeksiyonlarında belirsiz sonuç net arttığı için bu grupların kritik hastalarında alternatif ikinci bir LTBE tanı testi eş zamanlı tercih edilebilir. TB2'nin QFT-Plus pozitifliğine özellikle immünkompromize hastalarda, çocuklarda ve yaşlılarda önemli katkısı olmuştur. IFN-ƴ sonuçları, tüberkülozun ilerleme riski açısından COVID-19 hastalarında, çocuklarda (özellikle 5 yaş altı ve adölesan) ve immünkompromize hastalarda (özellikle primer immün yetmezlik, kemik iliği nakli, HIV ve anti-TNF-α kullanan hastalar) dikkatli olunması gerektiğini göstermiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Interferon gama salınım testleri, Latent tüberküloz enfeksiyonu, Tüberkülin deri testi., Interferon gamma release tests, Latent tuberculosis infection, Tuberculin skin tes.
