Kitlesel olaylarda acil sağlık çalışanlarının triyaj uygularken karar verme becerisini yordayan değişkenler

KİTLESEL OLAYLARDA ACİL SAĞLIK ÇALIŞANLARININ TRİYAJ UYGULARKEN KARAR VERME BECERİSİNİ YORDAYAN DEĞİŞKENLER Amaç: Bu çalışmada kitlesel olaylarda acil sağlık çalışanlarının triyaj uygularken karar verme becerisini değerlendirmek; sıkıntıya dayanabilme becerisi, anksiyete düzeyleri ve duygu düzenlemede yaşanan güçlüklerin kitlesel olaylarda triyaj uygularken karar verme becerisinin üzerindeki etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve karşılaştırmalı yapılan çalışma, Türkiye'de hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde görev yapan, mesleki sivil toplum örgütü olan Paramedik ve Hastane Öncesi Acil Derneği'ne (PARHAD) üye olan paramedik ve Acil Tıp Teknisyenleri (ATT) ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Ocak 2023-Mart 2023 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmanın evrenini; Türkiye'de hastane öncesi acil sağlık hizmetleri'nde görev yapan mesleki sivil toplum örgütü olan PARHAD üyeleri olan paramedik ve ATT'ler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini; evreni bilinen örnekleme yöntemine göre 349 olarak belirlenmiştir, 18 yaş ve üzerinde, Paramedik ve ATT ünvanına sahip, PARHAD üyeleri çalışmaya alınmıştır (N: 349). Veri toplamada Sıkıntıya Dayanma Ölçeği (SDÖ), Beck Anksiyete Ölçeği (BAÖ), Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği (DDGÖ) ve Triyaj Karar Verme Envanteri kullanılmıştır. Çalışmada demografik değişkenlerin dağılımı sıklık, yüzde, ortalama ve standart sapma ile sunulmuş, ölçek ve alt ölçeklerin dağılımının normallik testi için Shapiro Wilk testi uygulanmıştır. Normal dağılım göstermeyen ölçek ve alt ölçeklere ilişkin tanımlayıcı istatistikler medyan ve çeyreklikler ile sunulmuştur. Sosyo demografik değişkenlerle demografik değişkenlerin karşılaştırtılmasın da Ki- kare testi kullanılmıştır. Normal dağılım göstermeyen gruplarda, iki grubun ortalamaları arasındaki farklılığın testi için Wilcoxon ve üç veya daha fazla sayıda grubun ortalamaları arasındaki farklılığın anlamlılığını test amacıyla Kruskal Wallis H testi kullanılmıştır. TKVE Ölçeğinin SDÖ, DDGÖ, BAÖ ile TKVE Ölçekleri arasındaki ilişkinin tespit esilmesi için korelasyon analizi uygulanmıştır. Bulgular: Acil sağlık çalışanlarının TKVE, DDGÖ, BAÖ ve SDÖ puanları medyan değerleri sırasıyla =177, ==23, =6 ve ==58 olarak elde edilmiştir. Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği, Beck Anksiyete Ölçeği, Sıkıntıya Dayanma Ölçeği ve bu ölçeklerin alt boyutlarının TKVE ölçeği üzerinde etkisi istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). SDÖ, Tolerans SDÖ, Regülasyon SDÖ ve Özyeterlilik SDÖ bağımsız değişkenlerinin TKVE bağımlı değişkeni üzerinde pozitif yönlü, diğer değişkenlerin negatif yönlü etkisi bulunmaktadır. Cinsiyet, etik karar vermede zorlanma, yetersizlik kaygısı yaşama bağımsız değişkenlerinin TKVE ölçeği üzerinde etkisi bulunmamakta olup diğer bağımsız değişkenlerin TKVE ölçeği üzerinde etkisi istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Kişilerin yaşındaki bir birimlik artış TKVE skorunda 1,1'lik bir artışa neden olmaktadır. Eğitim durumu arttıkça kişilerin karar verme skorları artmaktadır. Bekarların TKVE skoru evlilere göre 14 birim daha fazladır. Çocuğu olmayanların TKVE skoru olanlara göre 17 birim daha fazladır. Mesleki deneyim de 1-5 yıl baz alındığında 2-6 yıl, 11-15 yıl, 16-20 yıl ve 20+ yıl mesleki deneyimleri olan kişilerin TKVE skoru sırasıyla 16, 21, 17 ve 15 kat daha fazladır. Afet triyajında bulunmayanların TKVE skoru bulunanlara göre 17 birim daha fazladır. Psikolojik olarak etkilenmeyenlerin TKVE skoru etkilenenlere göre 10 birim daha fazladır. TKVE skoruna eğitim tatbikatı türü etkisi değerlendirildiğinde; teorik eğitim baz alındığında simülatörlü maket üzerinde uygulamalı eğitim alanların 3,4 birim daha fazla, online video eğitim alanların 18 birim daha az, hasta üzerinde denetimli eğitim alanların 10 birim daha fazla ve UMKE ve AFAD gibi eğitimlere katılanların 10 birim daha fazla olduğu görülmektedir. DDGÖ skorundaki bir birimlik artış TKVE skorunda 0,79'luk bir azalmaya; BAÖ skorundaki bir birimlik artış TKVE skorunda 0,56'lık bir azalmaya ve SDÖ skorundaki bir birimlik artış TKVE skorunda 0,53 birimlik artışa neden olmaktadır. Özetle, basit regresyon analizine göre acil sağlık çalışanlarının triyaj karar verme durumlarının, anksiyetelerinden negatif yönlü, sıkıntıya dayanma düzeylerinden pozitif yönlü ve duygu düzenleme güçlüklerinden negatif yönlü etkilendiği sonuçları elde edilmiştir (p<0,05). Sonuç: Bu çalışmada sonuç olarak, triyaj karar vermede birçok sosyal ve psikolojik faktörler rol oynadığı bulunmuştur. Triyaj uygularken karar verme becerisini, çalışanların deneyimi, eğitim seviyesi, triyajlara ilişkin almış oldukları eğitim türleri, cinsiyet, medeni hal ve hastaların yaş aralığı gibi faktörler de triyaj karar verme becerisini etkilemiştir. Kitlesel Acillerde yoğun stres ve kaos altında kalan personellerin triyaj uygularken zorlandıkları görülmektedir. Ayrıca kadın personellerin erkek personellere oranda daha düşük puanlar alması stresli durumlarla başa çıkma durumlarının erkeklere oranla daha zor olduğu bulunmuştur. Benzer bir şekilde anksiyete ve duygu düzenleme durumlarının da erkek personellere göre yüksek olması triyaj karar verme sürecini etkilemektedir. Yaş kriterinin ve medeni durumun olumlu etkilediği görülmüştür. 30 yaş üstü ve evli personellerinin triyaj kararını daha rahat aldıkları tespit edilmiştir. Çalışanların triyaj karar vermede yetkinliklerini arttırabilmek için söz konusu değişkenlerin rolüne dikkat edilmelidir. Anahtar Kelimeler: Hastane Öncesi, Kitlesel Acil, Triyaj, Karar Verme Becerisi

VARIABLES THAT PREDICT THE DECISION-MAKING SKILL OF EMERGENCY HEALTH WORKERS WHEN APPLYING TRIAGE DURING MASS EVENTS Aim: This master's thesis aims to evaluate the decision-making ability of emergency healthcare workers when applying triage during mass events, and to assess the impact of distress tolerance and difficulties in emotion regulation on the decision-making ability during triage in mass events. Materials and Methods: The data collection phase of the research was carried out with paramedics and ATTs who are members of the Paramedic and Pre-Hospital Emergency Association (PARHAD), a professional non-governmental organization working in Pre-Hospital Emergency Health Services in Turkey. Data were collected between January 2023 and March 2023. The universe of the research; Paramedics and ATTs who are members of the Paramedic and Pre-Hospital Emergency Association (PARHAD), which is a professional non-governmental organization working in Pre-Hospital Emergency Health Services in Turkey. The sample of the study was determined as minimal 349 according to the known sampling method. The members of the Paramedic and Pre-Hospital Association (PARHAD) who are 18 years of age or older, have the title of Paramedic and ATT (N: 349). Case report form, Distress Endurance Scale (DDS), Beck Anxiety Inventory (BAI), Emotional Dysregulation Scale (DDI) AND Triage Resolution Inventory were used as data collection tools. Quantitative research method was used in the study and exploratory and descriptive research designs were used as the research design. will be used together. Results: The median values of the Triage Decision Making Inventory (TKSI), Difficulty in Emotion Regulation Scale (DDDS), Beck Anxiety Scale (BAI) and Distress Tolerance Scale (DDS) scores of emergency healthcare professionals are = 177, = = 23, = 6 and = = 58, respectively. Has been obtained. The effect of the Emotion Regulation Difficulty Scale, Beck Anxiety Scale, Distress Tolerance Scale and the sub-dimensions of these scales on the TKVE scale is statistically significant (p<0.05). Independent variables of IBL, Tolerance IBL, Regulation IBL and Self-Efficacy IBL have a positive effect on the TKVE dependent variable, while other variables have a negative effect. The independent variables of gender, difficulty in making ethical decisions, and experiencing inadequacy anxiety have no effect on the TKVE scale, but the effect of other independent variables on the TKVE scale is statistically significant (p <0.05). A one-unit increase in a person's age causes a 1.1 increase in the TKVE score. As education level increases, people's decision-making scores increase. The TKVE score of single people is 14 units higher than that of married people. The TKVE score of those without children is 17 units higher than those with children. Based on 1-5 years of professional experience, the TKVE score of people with 2-6 years, 11-15 years, 16-20 years and 20+ years of professional experience is 16, 21, 17 and 15 times higher, respectively. The TKVE score of those who were not in disaster triage was 17 units higher than those who were. The TKVE score of those who are not psychologically affected is 10 units higher than those who are affected. When the effect of training exercise type on the TKVE score is evaluated; Based on theoretical training, it is seen that those who received practical training on a simulator model have 3.4 units more, those who received online video training 18 units less, those who received supervised training on the patient 10 units more, and those who participated in training such as UMKE and AFAD have 10 units more. A one-unit increase in the DDGS score causes a 0.79 decrease in the TKVE score; A one-unit increase in the BAI score causes a 0.56 decrease in the TKVE score, and a one-unit increase in the SDQ score causes a 0.53 unit increase in the TKVE score. In summary, according to the simple regression analysis, it was obtained that the triage decision-making of emergency healthcare professionals was negatively affected by their anxiety, positively by their distress tolerance levels, and negatively by their emotion regulation difficulties (p <0.05). Conclusion: As a result of this study, it was found that many social and psychological factors play a role in triage decision making. Factors such as the experience of the employees, their level of education, the types of training they have received regarding triage, gender, marital status and the age range of the patients also affected the decision-making skill when applying triage. It is observed that personnel who are under intense stress and chaos in mass emergencies have difficulty performing triage. In addition, it was found that female personnel received lower scores than male personnel and that it was more difficult for them to cope with stressful situations than men. Similarly, the fact that anxiety and emotional regulation levels are higher than male personnel affects the triage decision-making process. It has been observed that age criteria and marital status have a positive effect. It has been determined that employees over the age of 30 and married make triage decisions more easily. In order to increase the competence of employees in triage decision-making, the role of these variables should be taken into consideration. Keywords: Pre-hospital, Mass Emergency, Triage, Decision-making Skill.