Bazı önemli üzüm çeşitlerinin aşılı köklü fidanlarında anaç ve kalemin fidan kalitesine etkileri üzerine araştırma

Aşılı Köklü asma fidanı yetiştiriciliğinde ileri teknikelr uygulansa bile amaç ve çeşidin fidanın gelişme ve randımanına etkileri bulunmaktadır. Araştırmamızda ülkemizde yeni tanınan Danam, Datal, Ribol ve Lival çeşitleri ile bölgemiz bağcılığında çok kullanılan 5 BB ve 110 R amerikan asma anaçları kullanılarak aşılamalar yapılmış, elde edilen aşılı-köklü fidanlarda anaç ve kalemin etkileri incelenmiştir. 1- Fidan üretiminde randımanı yüksek tutmak için ileri teknikler uygulanmıştır. Bunun için anaçlık ve damızlık bağlardan alınan aşı materyali 14 saat Benomly ve Captan'lı suya batırıldıktan sonra naylon torbalara konulmuş, daha sonra bu torbalar +4oC'deki soğuk hava deposuna yerleştirilmişlerdir. Böylece materyalin aşı zamanına kadar uygulanması, yedek besin maddesi ve su kayıpları önlenmiştir. Aşılama omega aşısı yapan yarı otomatik makine ile gerçekleştirilmiş, parafinlemeden sonra tüplere dikilen fidanlara kök, kallus ve sürgün oluşumu için ışık alabilen 25oC sıcaklıkta %90-95 oransal nem içeren kallus odasına yerleştirilmişlerdir. Burada yetişen fidanlar alıştırıldıktan sonra fidanlık koşullarına alınmışlardır. 2-Fidanlıklarda gelişmekte olan aşılı köklü fidanlarda yapılan incelemelerde sürgün uzunluğu ve ağırlığı olarak tanımladığımız sürgün gelişmesi üzerine anacın etkileri olduğu saptanmıştır. Sonuçta köksüz 110R anacının en fazla etkili olduğu, bunu köklü 110R'nin takip ettiği 5BB'nin ise bu konuda en az etki gösterdiği anlaşılmıştır. Sürgün gelişmesi üzerine aşı kaleminin etkisi çok belirgin olmamakla beraber Ribol'de en fazla gelişme olmuştur. 3-Fidanlarda yaprak gelişmesi önemli bir olaydır. Çünkü fotosentez fidanın iyi gelişmesine yardımcı olur. Bu yönden durum incelendiği anacın yaş yaprak ağırlığı şeklinde belirlenen yaprak gelişmesi üzerine etkili olduğu bu konuda köklü 110R'nin en fazla etki yaptığı, bunu köksüz 110R'nin takip ettiği en az etkiyi ise 5 BB'nin yaptığı belirlenmiştir. Çeşitlerden ise en fazla yaprak gelişmesini Ribol'un gösterdiğini diğer çeşitlerde gelişmenin daha az olduğu saptanmıştır. 4- Fidanlarda kök gelişmesi de önemli bir olaydır. Araştırmamızda anaç ve kalemin kök gelişmesi üzerine etkileri incelendiğinde farklı etkiler saptanmıştır. Yaş kök ağırlığı üzerine etki şekli olarak anaçlar kendi genetik özelliği gereği en fazla kök gelişmesi köksüz 110R göstermiş bunu 5 BB takip etmiş 110R'nin köklü formunda kök ağırlığı en az olmuştur. Çeşitlerden Datal anacın kök gelişmesine en fazla etkili olduğu anlaşılmış, Danam bu konuda en az etkiyi göstermiştir. 5- Kök gelişmesinde önemli bir özellik olan kök uzunluğuna anacın kendi gelişme özelliği olarak farklı sonuçlar vermiştir. En uzun kök gelişmesi köklü 110R'de görülmüş en az gelişmede 5 BB'de ortaya çıkmıştır. Çeşitlerden bu konuda bu defa Ribol en etkili olmuş Livalin etkisi ise daha az olarak saptanmıştır. 6- Asma fidanının gelişmesi için aşı yerinin kaynaşması şarttır. Fidan bunun yanında sürgün ve kök oluşumu ile gelişmeye başlar. Çalışmamızda aşı yerinde kaynaşmaya puan verilerek yapılan değerlendirme sonunda en iyi kaynaşmanın 5 BB anacının etkisi ile ortaya çıktığı çeşitlerden de yine en fazla etkiyi Datalın yaptığı anlaşılmıştır. 7- Fidancılıkta başarı büyük ölçüde fidan randımanına bağlıdır. Sonbaharda yaprak dökümünden sonra yapılan değerlendirmeler sonucu bu yönden en yüksek etkiyi 5BB anacı göstermiştir. Bunu köksüz 110 R takip etmiş en az etki köklü 110 R de saptanmıştır. Bu konuda çeşitler ele alındığında Datalin en etkili olduğu Livalin ise az etki gösterdiği diğer çeşitlerin bu ikisi arasında yer aldığı saptanmıştır. 8- Bu araştırmamızda aşılı-Köklü asma fidanı üretimi için kullanılan anaç ve çeşitlerin fidanın incelenen özelliklerine farklı etkilerde bulundukları saptanmıştır. Aşı randımanına etkileri de yine farklı olmuştur. Bu durumda fidan üreticilerinin düşük randıman veren Lival/5BB ve Lival/110R kombinasyonlarına dikkat etmeleri, mümkünse bu materyal ile aşılanmalardan kaçınmaları uygun olacaktır.