Port kateter iğnesi takılması esnasında izletilen animasyon filminin korku, ağrı, anksiyete ve ebeveyn memnuniyetine etkisinin incelenmesi

Giriş: Port kateterler, uzun süreli venöz erişim ihtiyacı olan hastalar için ideal kabul edilen, uzun süreli ilaçlar için güvenli ve kolay venöz giriş yolu sağlayan, subkutan olarak yerleştirilen ve küçük cerrahi yöntemle uygulanan kateterlerdir. Uzun süreli kemoterapi gerektiren maligniteleri olan hastalar, palyatif bakım gerektiren ve immün yetmezlik tanısıyla sık tedavi gerektiren hastalar için önemli bir vasküler erişim cihazı haline gelmiştir. Port kateterlerin kullanımına yakın zamanda başlanmakta olup, prevelansı son yıllarda artmış ve gelecekte de önemli bir artış görüleceği öngörülmektedir. Pediatrik hastaların port kateter iğnelerinin takılması sırasında ağrı yaşadığı bilinmektedir fakat işlem analjezik/anestezik madde kullanmadan düzenli olarak yapılmaktadır. Girişimlerle ilişkili ağrı ve anksiyete tedaviye uyumu azaltabilir, tedavi prosedürlerinde zorluklara neden olabilir ve fiziksel rahatsızlığı artırabilir. Anksiyete ile ağrı arasındaki ilişkinin pozitif korelasyona sahip olduğu bilinmektedir. Yüksek anksiyeteli hastalar, daha şiddetli ağrıdan şikayet eder ve bu da çocuk hastalarda anksiyetenin değerlendirilmesini zorunlu kılar. Amaç: Bu araştırma, çocuklara port kateter iğnesi takılması esnasında sanal gerçeklik uygulaması ile izletilen animasyon filminin, korku, ağrı, anksiyete ve ebeveyn memnuniyetine etkisini belirlemek amacıyla yapıldı. Yöntem: Ekim 2022- Ekim 2023 tarihleri arasında Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hematoloji-Onkoloji Kliniğinde izlenen 55 hasta araştırmaya dahil edildi. Port kateter iğnesi takılması esnasında çocuklara sanal gerçeklik uygulaması ile animasyon filmi izletildi. Tek grup ön test son test kontrol grupsuz desenin kullanıldığı araştırmada veriler; Çocuk Korku Ölçeği, Çocuk Anksiyete Skalası-Durumluluk ölçeği, Wong-Baker Yüzler Ağrı Değerlendirme Ölçeği, Pediatrik Yaşam Kalitesi Envanteri (PedsQL) Sağlık Bakım Memnuniyeti Hematoloji/Onkoloji Modülü Ebeveyn Formu ile toplandı. Elde edilen veriler SPSS 25.0 programında analiz edildi. Verileri değerlendirilirken (sayı, yüzde, min-maks değerleri, medyan, ortalama, standart sapma) tanımlayıcı istatistiksel metotlar kullanıldı. Ölçüm araçlarının Kolmogrov-Simirnov testine göre normal dağılım gösterip, göstermediği araştırıldı. Buna göre değişkenlerin değerlendirilmesinde verilerin normal dağılmadığı sonucuna varıldı ve parametrik olmayan testler kullanıldı. İki bağımlı aşama karşılaştırılmasında Wilcoxon testi uygulandı. Bulgular: Araştırmaya katılan çocukların tanılarına göre; %60'ının ALL, %9.1'inin AML, %5.5'inin Rabdomiyosarkom, %5.5'inin Hodgkin lenfoma, %1.8'inin Nöroblastom, %5.5'inin Wilms tümörü, %5.5'inin Osteosarkom ve %7.3'ünün Ewing sarkom olduğu belirlendi. Çocukların port kateter deneyimine göre dağılımları incelendiğinde, %32.7'sinin 2 ay-6 ay, %32.7'sinin 7 ay-1 yıl, %21.8'inin 2 yıl-5 yıl olduğu görülmüştür. Korku, anksiyete ve ağrı ön test puanlarının son test puanlarından istatistiksel olarak daha fazla olduğu bulundu (p<0.01). Ebeveyn memnuniyeti son test puanlarının ön test puanlarından istatistiksel olarak daha fazla olduğu belirlendi (p<0.01). Sonuç: Araştırmada, çocuklara port kateter iğnesi takılması esnasında sanal gerçeklik uygulaması ile izletilen animasyon filminin, korku, ağrı, anksiyete ve ebeveyn memnuniyeti üzerinde olumlu etkisi olduğu belirlendi. Anahtar Kelimeler; Çocuk; port kateter; korku; ağrı; anksiyete; sanal gerçeklik uygulamaları

Introduction: Port catheters are catheters that are considered ideal for patients who need long-term venous access, provide a safe and easy venous access route for long-term medications, are placed subcutaneously and are applied with a small surgical method. It has become an important vascular access device for patients with malignancies requiring prolonged chemotherapy, patients requiring palliative care and patients requiring frequent treatment with a diagnosis of immunodeficiency. The use of port catheters has been started recently, the prevalence has increased in recent years and it is predicted that a significant increase will be seen in the future. Paediatric patients are known to experience pain during insertion of port catheter needles, but the procedure is performed regularly without the use of analgesics/anesthetic agents. Pain and anxiety associated with interventions can reduce adherence to treatment, cause difficulties with treatment procedures and increase physical discomfort. The relationship between anxiety and pain is known to have a positive correlation. Patients with high levels of anxiety complain of more severe pain, making it imperative to assess anxiety in paediatric patients. Aim: This study was conducted to determine the effect of the animated film shown to children with virtual reality application during port catheter needle insertion on fear, pain, anxiety and parental satisfaction. Method: Between October 2022 and October 2023, 55 patients followed up in the Haematology-Oncology Clinic of Dr. Behçet Uz Children's Diseases and Surgery Training and Research Hospital were included in the study. During port catheter needle insertion, children were shown an animation film with virtual reality application. In the study in which a one-group pretest-posttest non-control group design was used, data were collected with the Children's Fear Scale, Children's Anxiety Meter-State (CAM-S), Wong-Baker Faces Pain Rating Scale, Pediatric Quality of Life Inventory (PedsQL) Health Care Satisfaction Hematology/Oncology Module Parents Form. The data obtained were analysed in SPSS 25.0 programme. Descriptive statistical methods (number, percentage, min-max values, median, mean, standard deviation) were used to evaluate the data. It was investigated whether the measurement tools were normally distributed according to the Kolmogrov-Simirnov test. Accordingly, it was concluded that the data were not normally distributed in the evaluation of the variables and nonparametric tests were used. Wilcoxon test was applied in the comparison of two dependent stages. Results: According to the diagnoses of the children who participated in the study, 60% were ALL, 9.1% were AML, 5.5% were Rhabdomyosarcoma, 5.5% were Hodgkin lymphoma, 1.8% were Neuroblastoma, 5.5% were Wilms tumour, 5.5% were Osteosarcoma, and 7.3% were Ewing sarcoma. When the distribution of the children according to port catheter experience was analysed, it was found that 32.7% of the children had port catheter experience between 2 months and 6 months, 32.7% between 7 months and 1 year, and 21.8% between 2 years and 5 years. Fear, anxiety and pain pre-test scores were found to be statistically higher than post-test scores (p<0.05). Parent satisfaction post-test scores were found to be statistically higher than pre-test scores (p<0.05). Conclusion: In the study, it was determined that the animation film shown to children with virtual reality applications during port catheter needle insertion had a positive effect on fear, pain, anxiety and parental satisfaction. Keywords; Child; port catheter; fear; pain; anxiety; virtual reality applications