Bilimsel teorilerin yapısı ve gelişimi
Küçük Resim Yok
Dosyalar
Tarih
1994
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmada, bilimsel kuramların doğası ve bilimsel gelişmede oynadıkları rol, çeşitli bilim felsefecilerinin konuya getirdikleri farklı bakış açıları ve katkılar dikkate alınarak incelenmiştir. Bu itibarla, önce genel bir bilim karakterizasyonu verilmiş ve bilim üzerine eğilen bilim felsefesinin yöntemsel çeşitliliğine örnekler vermek amacıyla sosyal psikolojik, formel-analitik ve normatif tutumlar kısaca sergilenmiştir. Bilimsel kuramların yapısının axiomatik, enstrümentalist ve pragmatik bir tarzda çözümlenebileceği belirtilmiştir. Geleneksel aksiyometik bilim çözümlemesinde verilen kuram-gözlem ayrımı tanıtılarak, bu ayrıma yöneltilen çeşitli itirazlar kaydedilmiştir. Gözlemin kuram-yüklülüğü konusu araştırılmış ve bu olgunun belirlenmesinde karşılaşılabilecek bazı aşırı döngüselleştirme tehlikelerine dikkat çekilmiş ve Kordig'in çözümlemeleri çerçevesinde genel bir değerlendirmeye gidilmiştir. Kuram ve gözlem ilişkisini kurmaya yönelik tekabül kuralları anlayışı, Bridgman'ın operasyonel tanımları ve Carnap'ın redüksiyon cümleleri örneğinde sergilenmiştir. Hempel'in teorik terimler problemine ilişkin araştırmalarından kaynaklanan "kurumsallaştırma paradoksu" ve "kuramcının dilemması" ele alınarak kuramsal terim ve önermelerin fonksiyonel vazgeçilmezliği tartışması ayrıntılı olarak verilmiştir. Empirik temel problemi bağlamında Sneed'in kuram-bağımlı kuramsallık kavramı incelenmiş ve Duhem-Quine tezi çerçevesinde holistik kuram anlayışı sergilenerek değerlendirilmiştir. Tümevarımcı ve doğrulamacı bilim ve bilimsel yöntem anlayışlarının temel güçlükleri olarak Hempel ve Goodman paradoksları aracılığıyla, geleceğe yönelik tümevarımsal çıkarsama ve genelleme yapma imkanı sorgulanmış, kuram ve deney arasındaki ilişkinin tümevarımcı ve doğrulamacı bir olgusal destek nosyonu ile karakterizasyonunun yetersizliği belirtilmiştir. Karl Raimund Popper'ın yanlışlamacı bilim metodolojisi sergilenerek, Thomas S.Kuhn tarafından ona yöneltilen eleştiriler açımlanmış ve Kuhn'un bilimsel paradigmalar ve bilimsel devrimlerin yapısı ve bilimin gelişimine ilişkin görüşleri eleştirel olarak irdelenmiştir. Bilim felsefesindeki sentez arayışlarının bir sonucu olarak Lakatos'un ortaya koyduğu bilimsel araştırma programları metodolojisi ayrıntılı olarak ele alınmış ve genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Anahtar kelime mevcut olmadığı için bu alan boş bırakılmıştır.
