Adaçayı (Salvia officinalis Linnaeus)'nda zararlı böcekler ve doğal düşmanları ile etkileşimleri
| dc.contributor.author | Turanlı, Ferit | |
| dc.date.accessioned | 2024-08-21T18:46:13Z | |
| dc.date.available | 2024-08-21T18:46:13Z | |
| dc.date.issued | 2018 | en_US |
| dc.department | Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü | en_US |
| dc.description | Araştırmacı; Agustin Zarkani | en_US |
| dc.description | Araştırma projesi -- Ege Üniversitesi, 2018 | en_US |
| dc.description.abstract | Birçok ülkede ekonomik olarak yetiştirilen adaçayı (Salvia officinalis Linnaeus)?nın üretimi aşamasında zararlı böceklerin neden olduğu önemli kayıplar gibi bir takım zorluklarla karşılaşılmaktadır. Bu çalışmada ilk olarak S. officinalis üzerindeki zararlı böcekler ve doğal düşmanları saptanmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında ise adaçayının önemli zararlılarından nane yaprakbiti Eucarazzia elegans (Ferrari) (Hemiptera: Aphididae)?ın zararı, ekonomik etkisi ve yaprakbiti popülasyonunu etkileyen çevresel faktörler üzerinde durulmuştur. Çalışmada zararlıların teşvik ettiği sentetik bir bitki uçucu yağlarından olan (HIPVs) sentetik metil salisilat (MeSA)?ın adaçayı alanlarındaki doğal düşmanlar üzerindeki çekici etkisi ile nane yaprakbiti, E. elegans popülasyon gelişimi üzerine etkisi araştırılmıştır. Çalışmada son olarak nane yaprakbiti E. elegans biyolojik savaşında kullanılması muhtemel Coccinella septempunctata Linnaeus ve Adalia bipunctata (Linnaeus) (Coleoptera: Coccinellidae) predatörlerinin tür içi ve türler arası etkileşimleri ortaya konulmuştur. Çalışma boyunca S. officinalis üzerinde 11 ayrı takıma ait 31 familyadan 51 böcek türü toplanmıştır. Bu türlerden 19?u zararlı, 3?u polinatör ve 29 tür doğal düşman olarak sınıflandırılmıştır. Zararlı böceklerden Micantulina stigmatipennis (Mulsant & Rey), Eupteryx gyaurdagicus Dlabola (Hemiptera: Cicadellidae), Aphis passeriniana (Del Guercio) ve Eucarazzia elegans (Ferrari) (Hemiptera: Aphididae), Dysmiscoccus angustifrons (Hall) (Hemiptera: Pseudococcidae), Chrysolina americana (Linnaeus) (Coleoptera: Chrysomelidae) ve Thrips tabaci Lindeman (Thysanoptera: Thripidae) adaçayı üzerinde en yoğun olarak görülen anahtar zararlı türler olarak saptanmıştır. Bu çalışma ile A. passeriniana'nın Türkiye?de bulunduğu ve E. elegans?ın ise İzmir'de bulunduğu ilk kez ortaya konulmuştur. Ayrıca M. stigmatipennis türünün ilk kez S. officinalis üzerinde beslendiği ve konukçusu olduğu saptanmıştır. Eucarazzia elegans?ın S. officinalis üzerindeki zarar oranını ve ekonomik etkisini belirlemek üzere sürvey ve laboratuvar çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre E. elegans?ın, erken ilkbahar döneminde %9.5 zarar oranı ile bir önceki yıldan kalan yaşlı yapraklar üzerinde beslendiği belirlenmiş ve daha sonra yaz başında %1.1 zarar oranı ile genç yapraklara, çiçek tomurcuklarına ve çiçeklere göç ettiği saptanmıştır. Yaprakbitinin mevsimsel dağılımının nem ve yağışa göre sıcaklıktan daha fazla etkilendiği görülmüştür. Yaprakbiti zararı dolayısıyla uçucu yağ miktarı üzerinde bir farklılık oluşturmamasına rağmen, uçucu yağ bileşenlerinden bazıları kontrol grubuna göre büyük ölçüde azalmış veya artmıştır. Toplam yaş ve kuru yaprak ağırlık artışı iki kat popülasyon seviyesinde sırasıyla kontrol ve normal yaprakbiti popülasyon seviyesinde 1/3 ve 1/2 oranında azalmıştır. Çalışmalarda E. elegans?ın adaçayında 8-10 haftadan fazla beslenmesi sonrasında %50'den fazla ürün kaybına neden olduğu saptanmıştır. En yüksek maliyet yarar oranı altı kez insektisit uygulanmış parsellerde gerçekleşmiştir. Zararlıların teşvik ettiği bitki uçucu yağlarından (HIPVs) olan ve yapay olarak elde edilmiş olan MeSA ile yapılan denemelerde, Syrphidae familyasına bağlı türler (Diptera), Rhagonycha fulva (Scopoli) (Coleoptera: Cantharidae) ve C. septempuctata (Coleoptera: Coccinellidae) türler yoğun olarak öne çıkmıştır. Yarı açık tarla denemelerinde, MeSA uygulanan ve dolayısıyla doğal düşmanların cezbedildiği adaçayı bitkilerinde E. elegans popülasyonları önemli biçimde azalmıştır. Laboratuvar koşullarında gerçekleştirilen denemelerde nane yaprakbiti E. elegans sayısı ve popülasyon artış oranının MeSA uygulanmış ve uygulanmamış bitkilerde farklı olmadığı ortaya konulmuştur. Bu durum, MeSA uygulamasının zararlı nane yaprakbiti türünün mücadelesinde doğal düşmanların rolünü vurgulamıştır.Yaprakbiti E. elegans?ın mücadelesinde etkili iki genel predatör, C. septempunctata (Cs) ve A. bipunctata (Ab) ile yapılan çalışmalarda; kültür kavanozu denemelerinde aynı tür (Cs + Cs) ve farklı tür (Cs + Ab) kombinasyonlarında antagonistik etki görülürken, aynı tür Ab + Ab kombinasyonunda belirgin sinerjistik etki görülmüştür. Bununla birlikte petri denemelerinde, Ab + Ab aynı tür kombinasyonu belirgin olarak, toplamsal etki şeklinde, fakat diğer predatör türün benzer kombinasyonunda (Cs + Cs) ve farklı tür kombinasyonunda (Cs + Ab) sinerjistik bir etki görülmüştür. Bununla birlikte petri alanında, aynı tür kombinasyonu Ab + Ab toplamsal etki göstermiş, fakat aynı tür kombinasyonu Cs + Cs ve farklı tür kombinasyonu Ab + Cs uygulamalarında sinerjistik etki ortaya çıkmıştır. Bu sonuca göre söz konusu predatörlerin av tüketim alışkanlıkları, farklı tür / aynı tür (F = 410.86; df = 4; P < 0.000;) kombinasyonlarında ve iki bağımsız faktörden (tür × deneme alanı) etkilenirken (F = 58.87; df = 4; P < 0.000) tek başına deneme alanının özelliklerinden etkilenmemiştir (F = 0.817; df = 1; P = 0.369). Buna göre söz konusu Coccinellidae türlerinin avı tercihinin öncelikle yaşam alanı yapısı karmaşıklığı yerine predatör çeşitliliği ile ilgili olduğu belirlenmiştir.;Adaçayı, zararlı böcekler, metil salisilat, doğal düşman, predatör etkileşimi, Salvia officinalis.;Common sage, insect pests, methyl salicylate, natural enemies, predator interaction, Salvia officinalis. | en_US |
| dc.identifier.uri | http://155.223.63.101/tez3/2016zrf009.pdf | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11454/97224 | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Ege Üniversitesi | en_US |
| dc.relation.bap | 2016-ZRF-009 | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Araştırma Projesi | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.snmz | 20240821 | en_US |
| dc.title | Adaçayı (Salvia officinalis Linnaeus)'nda zararlı böcekler ve doğal düşmanları ile etkileşimleri | en_US |
| dc.type | Project | en_US |
Dosyalar
Orijinal paket
1 - 1 / 1
