Utanca yatkınlık, uyumsuz başa çıkma stratejileri, kişiler arası sorunlar ve psikopatoloji arasındaki ilişkilere yönelik bir model önerisi
Küçük Resim Yok
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Utanç duygusu hem kişinin kendisi hem de toplumsal yaşam için oldukça gerekli ve önemli bir duygudur. Ancak yaşamın erken dönemlerden beri sık ve yoğun deneyimlenen ya da tanık olunan utanç duyguları, bu duygunun uyumsal yönünü kaybetmesine neden olabilir. Keza uyumsal yönünü kaybeden utanç, oldukça yıkıcı ve acı verici olabilmektedir. Bu acının etkisini azaltmak için kişiler uyumsuz bazı yollara başvurabilmektedirler. Utanç duygusuyla baş etmeye yönelik bu uyumsuz yöntemler; geri çekilme, kendine saldırma, kaçınma ve diğerlerine saldırmadır. Her biri utanca karşı farklı bir savunma olan bu yöntemlerde utanç ya azaltılmaktadır ya yok sayılmakta veya görmezlikten gelinmektedir ya da abartılmaktadır. Bu durum da kişilerin bu duyguyu sağlıklı bir şekilde yönetememesine sebebiyet vererek kişinin hem sosyal dünyası üzerinde hem de ruhsal dünyası üzerinde etkili olabilmektedir. Bu noktadan hareketle, bu tez çalışması utanca yatkınlığın psikopatoloji belirtileri için bir risk faktörü olduğunu ancak bu riski sürdürücü etkenlerin utançla uyumsuz baş etme ve kişiler arası problemler olduğunu savunmaktadır. Bu amaç çerçevesinde ilgili literatüre dayanarak hipotetik bir model önerisinde bulunulmuştur. Çalışmanın örneklemini Ege Üniversitesi'nin çeşitli fakültelerinde lisans programına devam eden 18-25 yaş aralığındaki 1701 (K=943; E=758) öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan ölçüm araçları ise şunlardır: Kişisel Bilgi Formu, Moral Duygulanım Testi-3 Kısa Formu (MDT-3), Utanç Pusulası Ölçeği (UPÖ), Kişilerarası Problemler Envanteri Kısa Formu (KPE), Beck Depresyon Envanteri (BDE), Beck Anksiyete Envanteri (BAE), Sürekli Kaygı Envanteri (SKE) ve Buss-Perry Saldırganlık Envanteri (BPSE). Araştırma bulguları, önerilen hipotetik modelin veri tarafından desteklendiği göstermektedir. Utanca Yatkınlığın içe yönelim ve dışa yönelim problemleri üzerinde etkili olduğu ve bu dolaylı etkinin utançla uyumsuz baş etme yöntemleri (Geri Çekilme, Kendine Saldırma, Diğerlerine Saldırma) ve kişiler arası ilişkilerde problem yaratan davranışlar (İtaatkar/Baskın Davranış) yoluyla gerçekleştiği bulunmuştur. Bu çalışma, içe yönelim problemleri ve dışa yönelim problemleri için utanca yatkınlığın bir risk etkeni olarak ele alınmasını doğrulamıştır. Bununla beraber utançla uyumsuz başa çıkma yöntemlerinin ve kişiler arası ilişkilerdeki problemli davranışların bu riski sürdüren faktörler olduğunu göstermiştir. Elde edilen bu bulgular ilgili literatür çerçevesinde değerlendirilmiş ve tartışılmıştır. En son olarak araştırmanın öneminden, alana katkısından ve sınırlılıklarından söz edilmiştir.
The feeling of shame is a very necessary and important emotion for both the person oneself and social life. However, feelings of shame experienced or witnessed frequently and intensely since early periods of life may cause this feeling to lose its adaptive aspect. Likewise, shame that loses its adaptive aspect can be quite destructive and painful. In order to reduce the effect of this pain, people may resort to some maladaptive ways. These maladaptive ways of coping with the feeling of shame are; Withdrawal, Attack Self, Avoidance and Attack Other. In these methods, each of which is a different defense against shame, shame is either reduced, ignored, disowned or exaggerated. This can have an impact on both the social life and mental state of the person by causing people not to be able manage this emotion in a healthy way. From this point of view, this thesis argues that shame-proneness is a risk factor for psychopathological symptoms, but the factors that maintain this risk are maladaptive coping with shame and interpersonal problems. For this purpose, a hypothetical model has been proposed based on the relevant literature. The sample of the study consists of 1701 (F=943;M=758) students between the ages of 18-25 who continue undergraduate programs in various faculties of Ege University. Assessment measures used in the research; Personal Information Form, Test Of Self-Conscious Affect-3 Short Form (TOSCA-3), Compass of Shame Scale (COSS), Interpersonal Problems Inventory-32 (IPI-32), Beck Depression Inventory (BDI), Beck Anxiety Inventory (BAI), Stai-Trait Anxiety Inventory (STAI), and Buss-Perry Aggression Inventory (BPAI). According to the research findings, it was found that the proposed hypothetical model was supported by the data. It has been found that shame-proness is effective on internalizing and externalizing problems, and this indirect effect is achieved through maladaptive ways of coping with shame (Withdrawal, Attack Self, Avoidance, Attack Other) and interpersonal behaviors (Dominance/Submissiveness). This study validated that shame-proneness is a risk factor for internalizing problems and Externalizing Problems. However, it has been shown that maladaptive coping ways with shame and interpersonal problems in relationships are factors that perpetuate this risk. These findings are discussed within the the relevant literature. Finally, the importance of the research, its contribution to the field and its limitations are mentioned.
The feeling of shame is a very necessary and important emotion for both the person oneself and social life. However, feelings of shame experienced or witnessed frequently and intensely since early periods of life may cause this feeling to lose its adaptive aspect. Likewise, shame that loses its adaptive aspect can be quite destructive and painful. In order to reduce the effect of this pain, people may resort to some maladaptive ways. These maladaptive ways of coping with the feeling of shame are; Withdrawal, Attack Self, Avoidance and Attack Other. In these methods, each of which is a different defense against shame, shame is either reduced, ignored, disowned or exaggerated. This can have an impact on both the social life and mental state of the person by causing people not to be able manage this emotion in a healthy way. From this point of view, this thesis argues that shame-proneness is a risk factor for psychopathological symptoms, but the factors that maintain this risk are maladaptive coping with shame and interpersonal problems. For this purpose, a hypothetical model has been proposed based on the relevant literature. The sample of the study consists of 1701 (F=943;M=758) students between the ages of 18-25 who continue undergraduate programs in various faculties of Ege University. Assessment measures used in the research; Personal Information Form, Test Of Self-Conscious Affect-3 Short Form (TOSCA-3), Compass of Shame Scale (COSS), Interpersonal Problems Inventory-32 (IPI-32), Beck Depression Inventory (BDI), Beck Anxiety Inventory (BAI), Stai-Trait Anxiety Inventory (STAI), and Buss-Perry Aggression Inventory (BPAI). According to the research findings, it was found that the proposed hypothetical model was supported by the data. It has been found that shame-proness is effective on internalizing and externalizing problems, and this indirect effect is achieved through maladaptive ways of coping with shame (Withdrawal, Attack Self, Avoidance, Attack Other) and interpersonal behaviors (Dominance/Submissiveness). This study validated that shame-proneness is a risk factor for internalizing problems and Externalizing Problems. However, it has been shown that maladaptive coping ways with shame and interpersonal problems in relationships are factors that perpetuate this risk. These findings are discussed within the the relevant literature. Finally, the importance of the research, its contribution to the field and its limitations are mentioned.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Utanca Yatkınlık, Utançla Başa Çıkma, Utanç Pusulası, Kişiler Arası Davranışlar, İçe Yönelim Problemleri, Dışa Yönelim Problemleri, Shame-Proneness, Coping With Shame, Compass of Shame, Interpersonal Behaviour, Internalizing Problems and Externalizing Problems
