Tarihi yapıların statik ve dinamik analizi- Efes St. Jean Bazilikası örneği

Tarihi yapılar inşa edildikleri dönemin kültürel, beşeri, ekonomik, dini, sosyal özelliklerini yansıtan önemli unsurlardır. Kültürel mirasın aktarımında en önemli faktörlerden birisi olan bu yapılar, inşa edildikleri dönemin coğrafi özellikleri, meteorolojik etkileri gibi faktörlere bağlı olarak yapısal çeşitlilik göstermektedirler. Gerek günümüzde stabilitesini koruyarak ayakta kalan tarihi yapıların, gerek bir kısmı yıkılarak zarar görmüş olan yapıların şiddetli deprem tesirindeki yapı davranışı günümüzde ilginin arttığı araştırma alanlarından biri olarak ön plana çıkmaktadır. Kültürel mirasın gelecek nesillere aktarımı için büyük önem arz eden yapıların üç boyutlu sonlu eleman modeli oluşturularak olası şiddetli bir deprem veya doğal afet etkisinde yapısal güvenliği ve deprem performansı belirlenebilmektedir. Bu çalışmada, örnek yapı olarak seçilen İzmir ili Selçuk ilçesi Ayasuluk mevkisinde yer alan St. Jean Bazilikası'nın yapısal davranışı ele alınmıştır. Çalışma kapsamında halihazırda yıkılmış durumda olan bir kısmı restore edilerek ayağa kaldırılmış yapının malzeme özellikleri ve taşıyıcı sistemi yerinde incelenmiş, ardından alınan malzeme numuneleri üzerinden yapının taşıyıcı sistemini oluşturan malzemelerin mekanik özellikleri belirlenmiştir. Analiz aşamasında, St. Jean Bazilikasına ait ana kütleyi oluşturan kemerli altı adet kubbe ile örtülü olan bölümünün üç boyutlu sonlu eleman metodu ile analiz modeli oluşturulmuştur. Yapı modeli statik ve dinamik analizlere tabi tutulmuş, dinamik analizlerde geçmişte meydana gelmiş farklı depremlere ait kayıtlar ve spektrum fonksiyonlar dikkate alınarak olası şiddetli bir deprem kuvveti etkisi altında sergileyeceği davranış ortaya koyulmuştur. Bunun yanı sıra yapıda meydana gelen şekil değiştirme ve gerilme dağılımları dikkate alınarak yapının geçmişte meydana gelmiş olası elverişsiz bir yük altında nasıl (deprem, meteroloji etkiler, dış yükler vb.) yıkıma uğramış olabileceğine dair çıkarımlarda bulunulmuştur.