Kanser hastasına bakım veren aile üyelerinin yaşam kalitesi ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2007
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu araştırmanın amacı, kanser hastasına bakım veren aile üyelerinin yaşam kalitelerini değerlendirmek için Ferrell ve Grant tarafından tarafından geliştirilen Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği’ni (Quality of Life-Family Version) dilimize uyarlayarak, güvenirlik ve geçerlik çalışmasını yapmaktır. Metodolojik olarak planlanan araştırmanın örneklemini, Nisan –Eylül 2006 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tülay Aktaş Onkoloji ve Kemikiliği Transplantasyon Hastanesi Erişkin birimine ayaktan kemoterapi almak üzere gelen kanserli hastaların birinci dereceden yakınları olan 218 birey oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama araçları olarak; Hasta Yakınlarını Tanıtıcı Bilgi Formu, Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği ve geçerlik çalışmasında hipotez sınanması analizi için, Eker ve Arkar (1995) tarafından geçerlik ve güvenirliği yapılmış olan, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (MSPSS) kullanılmıştır. Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin ilk olarak dil eşdeğerliliğinin sağlanması için, ölçeğin Türkçe’ye çevirisi ve geri çevirisi yapılmıştır. Çeviri işleminin ardından uzman görüşleri alınmış ve uzmanların önerileri doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmış, Kendall Uyuşum Katsayısı hesaplanmıştır ( Kendall’s W(a) = 0.154, X2 =49.920, df =36, p=0.061). Ön uygulama için ölçek araştırma kapsamına alınmayan 15 bireye uygulanmış, bireylerin önerileri doğrultusunda anket formuna en son şekli verilmiştir. Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin güvenirlik çalışmalarında ilk olarak ölçeğin zamana karşı değişmezliğini belirlemek için birinci uygulamadan 21 gün sonra ölçek 30 kişiye tekrar uygulanmıştır. Birinci ve ikinci uygulama alt boyutlar ve toplam puan korelasyonları karşılaştırıldığında, test-tekrar test ölçek toplam puanı arasındaki korelasyon r= 0.86 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin dört alt boyutunun zamana karşı değişmezliğini test etmek için yapılan korelasyon analizi sonuçlarına tüm alt boyutlardan elde edilen test-tekrar test korelasyon katsayılarının istatistiksel olarak anlamlı oldukları saptanmıştır. Ölçeğin madde toplam puan korelasyonları incelendiğinde; madde korelasyon değerlerinin 0.00 - 0.64 arasında olduğu belirlenmiştir. Ölçekteki 12, 14, 22, 31, 32, 34. maddelerin korelasyon değerleri 0.20’nin altındadır. Ölçeğin güvenirliğini azaltan bu maddelerin ölçekten çıkarılmasına karar verilmiştir. Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği maddeleri ile ölçeğin toplam madde-puan korelasyonları arasındaki ilişki p<0.01 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Ölçeğin testi yarılama güvenirlik analizlerinde ölçek maddeleri sıralı olarak ikiye ayrılmış, bunun sonuncunda Spearman-Brown katsayısı 0.83, Gutmann Split-Half katsayısı 0.82 olarak saptanmıştır. Ölçek toplam Cronbach Alpha Katsayısı 0.90 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin alt boyutlarını Cronbach Alpha Katsayıları 0.69 ile 0.83 arasında değişmektedir. Ölçeğin testi yarılama analiz sonuçları ve Cronbach Alpha Katsayısı istenen düzeylerdedir. Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin geçerlik analizlerinden önce faktör analizi için yeterli olup olmadığını değerlendirmek amacıyla yapılan Kaiser-Meyer Olkin (KMO) Measure of Sampling Adequecy analizi sonucu 0.85 olarak hesaplanmıştır. Barlett’s Test of Sphericity analiz sonucu 3168.06 olarak hesaplanmış olup, sonuç istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Ölçeğin yapı geçerliği çalışması için faktör analizi yapılmış, faktör ağırlıkları göz önünde bulundurularak en uygun çözümlemenin orijinal ölçek ile uygun faktör sayısına sahip dört faktörde olduğu görülmüştür. “Psikolojik ve manevi (spiritüel) sağlık durumu” alt boyutu, “Fiziksel sağlık durumu” alt boyutu, “Tanıya yaklaşım durumu” alt boyutu ile “Destek ve ekonomik etkilenme durumu” alt boyutu olmak üzere dört yeni alt boyut belirlenmiştir. Dört faktör toplam varyansın %47.45’ini açıklamaktadır. Faktörlerin açıkladıkları varyans yükleri 16.25 ile 7.62 arasında değişmektedir. Ölçekteki maddelerden bazılarının birden fazla faktöre girdiği saptanmış, maddelerin hangi faktöre gireceği konusunda faktör yükleri arasındaki farkın en az 0.10 olması ölçütü yanı sıra maddelerin ölçeğin orijinal yapısındaki kavramsal çerçeveye uygunluğu da dikkate alınarak; faktör grupları arasında “madde 6”nın Faktör 1’e, “madde 5 ve 25”in Faktör 2’ye, ve “madde 17”nin Faktör 3’e alınması uygun görülmüştür. Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin madde ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak sorgulanmış, ölçeğin tüm maddeleri için Hotelling T2 –Test puanları arasında ve tüm alt boyutları Hotelling T2 -Test puanları arasında anlamlılık olduğu saptanmıştır. Yapı geçerliğinde kullanılan hipotez sınanması yöntemi için, “Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği” ile “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği” hasta yakınlarına uygulanmış, her iki ölçekten elde edilen puanların korelasyonu incelendiğinde iki ölçek puan ortalamaları arasında pozitif yönde 0.29 düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Sonuç olarak; “Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği” Türk toplumu için güvenirliği ve geçerliği yüksek bir ölçektir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Yaşam Kalitesi, Ailede bakım verenler, Güvenirlik, Geçerlik., Quality of Life, Caregivers In The Family, Reliability, Validity., İç Hastalıkları Hemşireliği A.B.D.
