Sağlıklı erişkinlerde sanal egzersiz ve motor imgelemin denge ve koordinatif beceriler üzerine etkisi

Amaç: Denge ve koordinasyon, geliştirilebilir fiziksel özelliklerdir. Bu amaçla farklı fiziksel egzersizler uygulanılmaktadır. Ancak, egzersiz tanımı yalnızca fiziksel egzersizi değil, aynı zamanda mental egzersizi de içerir. Bu çalışmanın amacı, yalnızca mental egzersiz içeren antrenman programlarının, denge ve koordinasyon becerileri üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. İkincil amaç ise prefrontal korteksin denge üzerindeki olası etksini fonksiyonel yakın kızılötesi spektroskopisi (fNIRS) nörogörüntülemesiyle değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Çalışmaya 18-25 yaş arasındaki 57 sağlıklı gönüllü erişkin (28 kadın, 29 erkek) katıldı. Katılımcılar, Sanal Gerçeklik Grubu (SGG), Düz Ekran Grubu (DEG) ve Kontrol Grubu'na (KG) rastgele dağıtıldı. SGG katılımcıları, 4 hafta boyunca haftada 3 gün ve günde 30 dk olacak şekilde SG gözlüğü aracılığıyla hareket gözlemleme (HG) ve motor imgeleme (Mİ) antrenmanını yaptı. DEG katılımcıları, düz monitor ekranı aracılığıyla SGG ile aynı süreyle, aynı HG ve Mİ antrenmanını yaptı. KG'na herhangi bir müdahale verilmedi. Tüm katılımcıların müdahale öncesinde statik ve dinamik denge ölçümleri Technobody Prokin - 252 stabilometre cihazı ile yapıldı ve basınç merkezinde gerçekleşen değişimin alan (mm2) ve çevre (mm) cinsinden değeri ve gövde açılanma miktarı (o) kaydedildi. Bir diğer dinamik denge değerlendirmesi için Y denge testi (YDT) kullanıldı. Stabilometre ölçümleri ve YDT ile eş zamanlı olarak fNIRS görüntüleme ile prefrontal korteks kanlanma miktarı oksiHb cinsinden ölçüldü. Koordinasyon becerileri, çalışmaya özel olarak oluşturulan Parkur-1 testiyle ölçüldü. Parkur-1 testini bitirme süresi, yapılan hata sayısı ve hata tipi kaydedildi. Müdahale sonrasında statik ve dinamik stabilometre testleri, YDT ve Parkur-1 testi uygulandı. Müdahale sonunda katılımcılarda gelişen transfer etkilerini ölçmek amacıyla oluşturulan Parkur-2 testi uygulandı. Bulgular: Stabilometre ölçümlerinde, SGG'da çift ayak üzerindeki ölçümlerde tüm vizüel (gözler açık/kapalı) durumlar ve zemin (sabit/hareketli) koşullarında anlamlı iyileşme saptandı (p<0.05). DEG'da ise tek ayak üzerindeki ölçümlerde anlamlı iyileşme saptandı (p<0.05). KG'da stabilometre ölçümlerinde anlamlı iyileşme saptanmadı (p>0.05). YDT dominant bacak karma değeri sonuçlarında SGG ve DEG'da anlamlı artış saptandı (sırasıyla p<0.001 ve p=0.015), KG'da ise anlamlı azalma saptandı (p= 0.001). Non-dominant bacak karma değeri sonuçlarında SGG'da ve DEG'da anlamlı artış saptandı (sırasıyla p=0.001 ve p=0.002), KG'da ise anlamlı azalma saptandı (p= 0.022). YDT ile eş zamanlı yapılan fNIRS oksiHb değerlerinde, dominant ve non-dominant bacak için SGG ve DEG'da anlamlı fark saptanmadı (sırasıyla dominant p=0.631 ve p=0.595. non-dominant p=0.495 ve p=0.379). KG'da ise her ikisinde de anlamlı azalma saptandı (dominant p=0.001, non-dominant p=0.004). Parkur-1 testi için süre değerlerinde SGG ve DEG'da anlamlı azalma saptanırken (sırasıyla p<0.001 ve p<0.001), KG'da anlamlı fark saptanmadı (p=0.073). Toplam hata sayılarında SGG ve DEG'da anlamlı azalma saptanırken (sırasıyla p=0.001 ve p=0.014), KG'da anlamlı fark saptanmadı (p=0.302). Minor hatalarda sadece SGG'da anlamlı azalma saptandı (p=0.006). Parkur-2 testi süre değerlerinde gruplar arasında anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). KG ile diğer iki grubun da minor hata sayıları (SGG-KG p= 0.041, DEG-KG p= 0.015), major hata sayıları (SGG-KG p= 0.001, DEG-KG p= 0.006) ve toplam hata sayıları (SGG-KG p= 0.002, DEG-KG p= 0.001) arasında anlamlı fark saptandı. Sonuç: Çalışmadan elde edilen verilerle, SG ve DE ile uygulanan mental antrenmanlarla denge ve koordinasyon becerilerini ölçen testlerin sonuçlarında anlamlı iyileşme sağlanabildiği gösterildi. Bu sonuç, yöntemlerin sporcular ve yaşlılar gibi özel gruplarda prevansiyon ve rehabilitasyon alanlarında kullanılması için umut vericidir.;Sanal gerçeklik; postüral kontrol; motor koordinasyon; spektroskopi; ayna nöronlar.;Virtual reality; postural control; motor coordination; spectroscopy; mirror neurons.