Flebiti önlemede çörek otu yağı ve susam yağının etkisinin incelenmesi

Amaç: Bu çalışma periferik intravenöz amiodaron infüzyonu kaynaklı flebiti önlemede çörek otu ve susam yağının etkisini incelemek amacı ile yapılmış randomize kontrollü deneysel bir araştırmadır. Yöntem: Araştırmanın örneklemini Temmuz 2023 – Mayıs 2024 tarihleri arasında Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, dahil edilme kriterini karşılayan Koroner Yoğun Bakım Ünitesinde amiodaron infüzyonu tedavisi alan 108 hasta oluşturmuştur. Örneklemde yer alan hastalar yaş ve cinsiyete göre randomize edilerek susam yağı müdahale grubu (n=36), çörek otu yağı müdahale grubu (n=36) ve kontrol grubuna (n=36) atanmıştır. Kontrol grubundaki hastalara rutin klinik kateter bakım prosedürü uygulanırken, susam yağı ve çörek otu yağı grubundaki hastalara amiodaron infüzyonu almaya başlamadan 5 dk öncesinde ve 6 saat arayla periferik intravenöz kateter bölgesine 5 damla yağ uygulaması yapılmıştır. Hastaların IV katater bölgesi amiodaron infüzyonu süresince ve sonrasında toplam 74 saat boyunca gözlenmiştir. Hastalara ait özellikler "Hasta Tanıtım Formu" ile elde edilmiş, flebit değerlendirmesinde "Görsel İnfüzyon Flebit Tanılama Skalası" kullanılarak "Flebit İzlem Formu"na kaydedilmiştir. Bulgular: Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, susam yağı grubunda flebit gelişme oranı %25, çörek otu yağı grubunda flebit gelişme oranı %33.3, kontrol grubunda flebit gelişme oranı %80.6 olarak bulunmuştur. Susam yağı grubunda hastaların, %25'inde 2. derece flebit gelişmiştir. Çörek otu yağı grubunda hastaların %25'inde 2. derece, %5.6'sında 3. derece, %2.8'inde 4. derece flebit gelişmiştir. Kontrol grubunda hastaların %19.4'ünde 2. derece, %33.3'ünde 3. derece, %22.2'sinde 4. derece, %5.6'sında 5. derece flebit geliştiği görülmüştür. Susam yağı grubundaki hastalarda infüzyon başladıktan sonra ortalama 29.44±14.01 saat, çörek otu yağı grubundaki hastalarda ortalama 23.42±13.34 saat ve kontrol grubundaki hastalarda ortalama 9.19±10.52 saat sonra flebit gelişmiştir. Susam yağı, çörek otu yağı ve kontrol grubundaki hastaların, flebit gelişme oranları, flebit dereceleri ve flebit gelişme saatleri arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur (p<0.001). Sonuç: Periferik intravenöz amiodaron infüzyon tedavisi alan hastaların kateter uygulama bölgesine susam yağı ve çörek otu yağının topikal uygulamasının flebit oluşumunu önlemede, flebit derecesini azaltmada ve flebit oluşum süresini geciktirmede etkili olduğu söylenebilir. Amiodaron kaynaklı flebiti önlemede klinkte aktif olarak susam yağı ve çörek otu yağının kullanımını önerilebilir.