Enfeksiyon hastalıklarına özgü sağlık okuryazarlığı ölçeği (EH-SOY): Türkçe geçerlilik ve güvenirlik çalışması
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Enfeksiyon hastalıkları geçmişten günümüze önemini korumakta ve hala güncel bir sorun olarak toplum sağlığını etkilemektedir. Sağlık okuryazarlığı, sağlık eşitsizliklerinin azaltılması yoluyla bireysel düzeyde, sağlık politikalarının sürekli geliştirilmesi yoluyla da toplumsal düzeyde sağlık sonuçlarının iyileştirilmesinde rol oynamaktadır. Bu araştırmanın amacı, Enfeksiyon Hastalıklarına Özgü Sağlık Okuryazarlığı (EH-SOY) Ölçeği Türkçe versiyonunun geçerlilik ve güvenirliğinin belirlenmesidir. Araştırma metodolojik tiptedir. İzmir’in Menemen ilçesinde bulunan, olasılıksız örnekleme yöntemi ile seçilen, 11 Nolu Aile Sağlığı Merkezinde yürütülmüştür. Yirmiiki maddeden oluşan ölçeğin geçerlilik ve güvenirliği için 15-69 yaş aralığında bulunan, ölçek madde sayısının 15 kat fazlası olan 330 birey araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler Katılımcı Bilgi Formu ve EH-SOY Ölçeği ile yüz yüze görüşme yöntemi uygulanarak, Ağustos-Kasım 2023 tarihleri arasında toplanmıştır. Ölçeğin geçerliliği, dil, kapsam ve yapı geçerliliği boyutları ile değerlendirilmiştir. Dil geçerliliği için çeviri-geri çeviri tekniği, kapsam geçerliliği için Kapsam Geçerlilik İndeksi (KGİ), Kendall’s W testi, yapı geçerliliği için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliği, iç tutarlılık ve değişmezlik boyutları ile değerlendirilmiştir. İç tutarlılık Cronbach alfa, yarıya bölme yöntemi, madde toplam korelasyonu analizleri ile incelenmiş, değişmezlik için testtekrar test yöntemi uygulanmıştır. Ölçeğin ayırt ediciliği için %27’lik alt ve üst iki yarı karşılaştırılmış, tepki yanlılığı için Hotelling T2 testi yapılmıştır. Ölçeğin dil geçerliliği çeviri-geri çeviri yöntemiyle sağlandıktan sonra 10 uzmandan alınan uzman görüşüne göre hesaplanan KGİ 0,97, Kendall’s W=0,194; p=0,088 bulunmuş, kapsam geçerliliği sağlanmıştır. Yapı geçerliliği için uygulanan DFA sonucu, iç tutarlılık analiz sonuçları ile birlikte değerlendirilerek üç madde (6, 9 ve 17. maddeler) faktör yükü düşüklüğü ve uyum indekslerini düşürmeleri nedeniyle ölçekten çıkarılmıştır. Ondokuz madde için uygulanan DFA sonucunda uyum iyiliği indekslerinin, kabul edilebilir uyum (RMSEA=0,054, SRMR=0,055, CFI=0,904, AGFI=0,892, TLI=0,885, NFI=0,826) ve mükemmel uyum (χ2/SD=1,968, GFI=0,919, IFI=0,906) gösterdiği belirlenerek ölçeğin yapı geçerliliği sağlanmıştır. EH-SOY Ölçeğinin güvenirliği kapsamında, iç tutarlılığı için Cronbach alfa değeri 0,852, alt boyut Cronbach alfa değerleri 0,605-0,749 aralığında bulunmuştur. Yarıya bölme yöntemi kullanılarak hesaplanan Spearman Brown katsayısı=0,841 ve Guttman katsayısı=0,840’dır. Madde toplam korelasyonları 0,301-0,644 arasında olup, tüm maddeler birbiri ile ilişkilidir (p<0,05). Alt ve üst grup arasında yapılan karşılaştırmada, istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuş ve ölçek ayırt edici olarak değerlendirilmiştir (p=0,0001). Ölçek değişmezlik ölçütünü sağlamıştır (r=0,969; p<0,001). EH-SOY Ölçeği yapılan değerlendirmeler sonucunda geçerli ve güvenilir bulunmuştur.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Enfeksiyon, Sağlık Okuryazarlığı, Psikometri, Geçerlilik, Güvenirlik., Infection, Health Literacy, Psychometrics, Validity, Reliability.
