Kanser ağrısı deneyimleyen hastalarda ağrı eğitim programının ağrı yönetimi, plazma betaendorfin düzeyleri ve yaşam kalitesine etkisi
Yükleniyor...
Tarih
2006
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu araştırma kanser ağrısı deneyimleyen hastalarda Ağrı Eğitim Programı (AEP)ʼnın ağrı yönetimine, plazma beta-endorfin düzeylerine ve yaşam kalitesine olan etkisini belirlemek üzere bağımsız eş zamanlı deney-kontrol çalışması olarak planlandı. 1 Nisan 2005-20 Temmuz 2006 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tülay Aktaş Onkoloji Hastanesiʼnde tedavi gören toplam 40 hasta (20 deney grubu ve 20 kontrol grubu) araştırmanın örneklemini oluşturdu. Verilerin toplanması için; Hasta Tanıtım Formu, McGill Ağrı Soru Formu, Hasta Ağrı Anketi, Ağrı Bariyer Anketi, EORTQLQ CA-30 Yaşam Kalitesi Ölçeği ve kanser hastalarına yönelik ağrı kitapçığı kullanıldı. Araştırmanın uygulanması için etik kurul izni ve kurumdan yazılı izin alındı. Ayrıca araştırmaya katılan hastalardan bilgilendirilmiş sözel ve yazılı onam alındı. Araştırma kapsamına alınan hastalar; yaş (<60 / >=60), cinsiyet (kadın / erkek) ve metastaz durumu (var / yok / bilinmiyor) parametreleri kullanılarak deney ve kontrol grubu olarak randomize edildi. Deney ve kontrol grubundaki hastalara hastaneye yattıkları andan itibaren (başlangıç dönemi) anketler uygulandı, plazma beta-endorfin düzeylerini belirlemek için 1 tüp kan alındı. Deney grubundaki hastalara araştırmacı tarafından hazırlanan kanser ağrı kitapçığı ile AEP uygulandı ve gerektiğinde 3. ve 7. günlerde bu eğitimler tekrarlandı. Kontrol grubundaki hastalar rutin klinik bakım aldılar. Deney ve kontrol grubundaki hastalara başlangıç döneminden sonra 2, 4, ve 8. haftalarda anketler uygulandı ve 2. haftada plazma beta-endorfin düzeyi için tekrar 1 tüp kan alındı. Verilerin istatistiksel analizinde; x2 kare, student t, paired t, ANOVA, Kruskal Wallis ve Man-Whitney U testleri kullanıldı. Araştırma verilerine göre hastaların yaş ortalaması 48.07 olarak bulundu. Araştırma kapsamındaki hastaların %55ʼi erkek, %47.5ʼ i ilköğretimden mezun ve %80,0ʼi evliydi. Araştırma kapsamına alınan hastaların ortalama ağrı süresi 5.11±4.43 aydı ve katılımcıların %32.5ʼi ağrısının karın bölgesinde olduğu bildirdi. Deney ve kontrol grubundaki hastaların ikinci, dördüncü ve sekizinci hafta var olan ağrı ve en az ağrı şiddeti puanları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Benzer şekilde, ağrı tedavisinin etkinliği ve hastaların ağrı tedavisinden memnuniyet düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0.05). İkinci haftanın sonunda, deney grubundaki hastaların kanser ağrı yönetimi hakkındaki bilgisinin anlamlı olarak arttığı ve bariyerlerinin anlamlı olarak azaldığı saptandı (p<0.05). Bununla beraber, plazma beta-endorfin düzeyleri karşılaştırıldığında gruplar arasında anlamlı bir fark saptanmadı (p>0.05). Deney ve kontrol grubundaki hastaların dördüncü hafta yaşam kalitesi fonksiyonel alt boyutları arasındaki fark incelendiğinde; deney grubundaki hastaların fiziksel, rol, kognitif, emosyonel, sosyal fonksiyon ve global yaşam kalitesi puan ortalamaları artmasına karşın iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p>0,05). Buna karşıt olarak, deney grubunda semptom altboyutunun bazı boyutlarında (yorgunluk, bulantı-kusma, ağrı, dispne ve mali etki) istatistiksel olarak anlamlı azalmalar olduğu saptandı (p<0.05). Bu çalışmanın bir sonucu olarak; kanserli hastalarda ağrı eğitim programın ağrı şiddetini ve ağrı bariyerlerini azaltabildiği, ağrı bilgisini arttırabildiği ve yaşam kalitesini iyileştirebilidiği görülmektedir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kanser ağrısı, Ağrı Bilgisi, Ağrı Bariyerleri, Yaşam Kalitesi, Plazma Beta-Endorfin., Cancer pain, pain knowledge, pain barriers, quality of life, plasma beta-endorphin level., İç Hastalıkları Hemşireliği A.B.D.
