Patolojik kumar oynama: Tanısına ve eşlik eden özelliklerin belirlenmesine ilişkin betimsel bir çalışma

166 ÖZET Amaç: Bu çalışma iki temel amaç üzerine inşa edilmiştir. Bu amaçlardan ilki patolojik kumar tanısının konulmasında kullanılan araçların incelenmesidir. Bunun için araştırmada patolojik kumar tanısının konulmasında yurt dışında yaygın olarak kullanılan DSM-IV patolojik kumar ölçütleri ile özellikle yaygınlık çalışmalarında kullanılan 26 maddelik South Oaks Kumar Tarama Testi'nin (SOKTT) ülkemizdeki patolojik kumarbazların belirlenmesinde kullanılıp kullanılamayacağı incelenmiştir. Araştırmada ikinci olarak patolojik kumar tanısı konmuş kişilerin kumar oynama davranışına ilişkin özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde patolojik kumar tanısı almış kişiler ile sık kumar oynamalarına karşın patolojik kumar tanısı almamış kişiler araştırmada ele alınan özellikler açısından karşılaştırılmış ve bu iki grup arasındaki benzerlik ve farklılıklar incelenmiştir. Yöntem ve Gereçler: Araştırmaya at yarışı, okey, kağıt veya zar oyunlarından en az birini, haftada en az bir kez parasına oynayan kişiler alınmıştır. Araştırmada yaşları 20 ile 68 arasında değişen (X=39.03; SS=9.31) toplam 73 erkek denek yer almıştır. Araştırmacı tarafından yapılan görüşmede deneklere karşıladıkları her bir DSM-IV patolojik kumar ölçütü için bir puan verilmiş ve buna göre toplam DSM-IV puanı 5 veya üzeri olan 31 denek (%42.5) "Patolojik Kumar" grubuna dahil edilirken, 5'in altında puan alan 42 (%57.5) denek "Karşılaştırma" grubunu oluşturmuştur. Patolojik kumar ve karşılaştırma gruplarının yaş, gelir, eğitim, iş ve medeni durum gibi temel demografik değişkenler açısından benzer olmalarına özen gösterilmiş ve yapılan istatistiksel analizler sonucunda iki grup arasında ele alınan bu değişkenler açısından anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Bu araştırmada verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından kumarda önemli olduğu belirlenmiş olan kumara başlama nedenleri, kumarın olumsuz sonuçları, yoksunluk belirtileri, gibi çeşitli konularda deneklerin duygu, düşünce ve davranışlarını araştırmaya yönelik olarak hazırlanan 68 sorundan oluşan bir anket ile 26 sorudan oluşan bir kağıt-kalem testi olan South Oaks Kumar Tarama Testi (SOKTT) kullanılmıştır. Bulgular ve Tartışma: DSM-IV patolojik kumar oynama ölçütlerinin kültürümüzde patolojik kumar oynayanların belirlenmesinde geçerli olduğu bulunmuştur. SOKTT'nin orijinal İngilizce versiyonunda çalışmayan üç maddenin çıkarılıp kültüre özgü iki yeni maddenin eklenmesi ile oluşturulan 19 maddelik Türkçe versiyonunun geçerli ve güvenilir olduğu belirlenmiştir. Patolojik kumarbazların daha çok türde ve daha sık kumar oynadıkları, iş, aile ve yakın167 ilişkilerinin daha çok bozulduğu parasal sorunları daha çok yaşadıkları görülmüştür. Kumara alışmada sosyal çevrenin, model almanın, heyecan ve sorunlardan uzaklaşmanın önemli faktörler olduğu bulunmuştur. Kumar oynamak için yoğun arzu duyma, bilişsel çarpıtmalar, kayıpları kovalama davranışı, kumarın olumsuz duyguları gidermesi ve kumarı bıraktıklarında psikolojik yoksunluk belirtileri yaşamanın patolojik kumarbazları bu tanıyı almayanlardan ayırt ettiği ve olumsuz sonuçlarına rağmen patolojik kumarbazların kumar davranışını sürdürmelerinde rol oynadığı görülmüştür