Memlûk Sultanı el-Melik ez-Zâhir Seyf ed-Dîn Çakmak Dönemi
Yükleniyor...
Tarih
2010
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Çakmak, 1438-1453 yılları arasında hükmetmi Memlûk sultanıdır. Gençlik yıllarındayken Sultan Berkuk’un memlûkları arasına dahil edildi. Sonra aşama aşama devlet kademesinde yükselmeye başlayarak Barsbay döneminde hâcib el-huccâblık, silâh emirliği ve en son olarak atabek el-‘asakirlik vazifelerinde bulundu. Sultan Barsbay ölüm döşeğindeyken, sultan olarak tayin edilmesini istediği oğlu el-Melik el-‘Azîz Yusuf’un müdebbirliğine de Çakmak’ın getirilmesini vasiyet etti. Bu esnada Sultan Berkuk’a, en_Nâsır Ferec’e, el-Mueyyed Şeyh’e ve Barsbay’a ait çeşitli memlûk grupları arasında devlet kademesindeki üstünlüğü ve zenginliği ele geçirmek adına çekişmeler ve düşmanlıklar yaşanmaktaydı. İşte bu karışık durum Çakmak’a iktidar yolunu açan yegane fırsat oldu. Yusuf tahttan indirildi ve kaledeki odalardan birisine hapsedildi. Kaçma girişiminde bulunmasının ardından da yakalanarak İskenderiye’ye gönderildi ve burada gözetim altında tutuldu. Bunların yanı sıra asi Halep ve Dimeşk nâiblerinin mukavemeti kırıldı. Bunlar özellikle Yusuf’un tarafını tutarak çıkarlarını gözetmenin peşindeydiler. Bu Suriye valililerinin idam edilmesiyle birlikte 1439 yılı itibariyle Çakmak’ın otoritesi sağlamlaştı. Selefi Barsbay gibi Çakmak da Doğu Akdeniz’de korsanlık faaliyetlerinde bulunan şövalyelerle savaşmış, bu suretle de Kıbrıs üzerinden Rodos Adasına çıkartmalar yapmıştı. Fakat tertip edilen üç seferde de Memlûklar, karşılarında çok iyi hazırlanmış ve mukavemet edemeyecekleri bir güçle karşılaştıklarından 1442-1444 yılları arasındaki seferler başarısızlıkla neticelenmiş ve Çakmak bunlarla barış akdetmek durumunda kalmıştı. Çakmak’ın dış siyaset politikası başarılıydı. O, Müslüman hükümdarlarla iyi ilişkiler geliştirdi. Ümeranın muhalefetine rağmen Timur’un oğlu Şahruh’a Kabe’ye kisve göndermesi hususunda gereken izni verdi ki bu, o zamana kadar sadece Memlûk sultanlarına ait bir ayrıcalıktı. Zaten Moğollara karlı ayrı bir kin besleyen halk bu durum karşısında aralarında Timur’un dul elinin de bulunduğu bir elçilik heyetine saldırdılar. Çakmak aynı zamanda Osmanlı sultanları ve Anadolu Beyleriyle de iyi ilişkiler geliştirdi. İç siyasete gelince, devletin tekellik politikasındaki kötü idaresine bir son vermeye muktedir olamadı. Onun zamanında Gayr-i Müslim için alınan bazı kararlar Hıristiyan ve Yahudilerin de zor duruma düşmesine sebebiyet verdi. Çakmak, aşırı dindar ve tutucu bir sultandı. 1453 yılında vefat ettiğinde 80 yaşındaydı. Ölümünden önce tahta geçmesi hususunda vasiyet ettiği oğlu Osman’a halife biat etti. Devlet kademesinden pek çok bürokrat ve halktan pek çok kimsenin katılımıyla naaşı defnedilen Çakmak için pek çok kimse üzülmüştü.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Tarih A.B.D.
