Isolation and chacterization of saponins from some astragalus taxa

Astragalus L. (Leguminosae), yaklaşık 3000 türle çiçekli bitkiler aleminin en büyük cinsidir ve 224 tanesi endemik olmak üzere toplam 445 türle Türkiye florasında temsil edilmektedir (Davis, 1970; Aytaç, 2000). Bazı Astragalus türlerinin kurutulmuş kökleri (Radix Astragali) geleneksel tıpta, hayvan ısırmaları ve zehirlenmelerinde, yaralanmalarda ve yanıklarda iyileştirici olarak, ayrıca lösemi ve rahim kanserinde sıklıkla kullanılmaktadır (Tang and Eisenbrand, 1992; Lev, 2002; Çakılcıoğlu and Türkoğlu, 2010). Türkiye'deki Astragalus türleri üzerinde daha önce yapılan çalışmalarda bir seri oleanan ve sikloartan tipi triterpen saponin izole edilmiştir (Bedir et al., 1998b, 1999a,b, 2001b; Çalış et al., 1997, 2008b; Horo et al., 2010; Polat et al., 2009, 2010; Savran et al., 2012). Geçmiş çalışmalar göstermiştir ki Astragalus türlerinden izole edilen sikloartan ve oleanan tipi glikozitler immünostimülan (Çalış et al., 1997; Bedir et al., 2000a; Yeşilada et al., 2005), anti-protozoal (Özipek et al., 2005), antiviral (Gariboldi et al., 1995), sititoksik (Radwan et al., 2004), kardiyotonik (Khushbaktova et al., 1994), yara iyileştirici (Sevimli-Gür et al., 2011) ve adjuvan gibi (Nalbantsoy et al., 2011) ilginç biyolojik aktiviteler sergilemektedir. Özellikle, sikloartan glikozitlerin katı tümör (HepG2), kan kanseri (HL-60) ve ilaca dayanıklı tümörler (R-HepG2) gibi birçok kanser hücresine karşı antiproliferatif aktiviteleri kayda değerdir (Kikuchi et al., 2007). Türkiye Astragalus türlerinden biyolojik olarak aktif bileşiklerin izolasyonuna ilişkin devam eden çalışmalarımız kapsamında Astragalus aureus Willd., Astragalus tauricolus Boiss. ve Astragalus angustifolius Lam. subsp. angustifolius var. angustifolius bitkileri çalışılmıştır. A. aureus bitkisinden sekiz yeni sikloartan-tipi glikozitle (AAU1-AAU8) birlikte on adet bilinen sikloartan-tipi glikozit (AAU9-AAU18) izole edilmiştir. İzole edilen bu bileşiklerin yapıları 1D- ve 2D- NMR teknikleri ile ESIMS and HRMS analizleri kullanılarak belirlenmiştir. Tüm bu bileşiklerin kanser hücrelerine karşı sitotoksik aktiviteleri incelenmiş ve sadece AAU8 bileşiği 45oM konsantrasyonda insan meme kanser hücresine (MCF7) karşı aktivite göstermiştir. A. tauricolus bitkinin butanol ekstresindeki triterpen glikozit profilinin belirlenmesine ilişkin HPLC-ESIMSn'e dayalı denemeler yapılmıştır. HPLCESIMSn incelemeleri sonrası, 10 tanesi daha önceden rapor edilmemiş olan 22 adet oleanan-tipi triterpen glikozit izole edilmiş ve yapıları 1D- ve 2D- NMR, ESIMS ve HRMS analizleri ile aydınlatılmıştır. İzole edilen ATA1-ATA12, ATA15, ATA17-ATA19 bileşiklerinin antiproliferatif aktiviteleri araştırılmış ve sadece ATA11'in 22 oM konsantrasyonda insan lösemi hücrelerine karşı aktivite gösterdiği belirlenmiştir. Test edilen diğer bileşikler, 1-50 oM konsantrasyon aralığında bu hücrelerde kayda değer bir toksisite yaratmamıştır. A. angustifolius subsp. angustifolius var. angustifolius bitkisinden 6 yeni sikloartan-tipi (AAN1-AAN6), 4 adet yeni oleanan-tipi (AAN7-AAN10) triterpen glikozit ve 5 adet bilinen triterpen glikozit izole edilmiştir. Bu bileşiklerin yapıları 1D- ve 2D- NMR, ESIMS ve HRMS analizleri ile aydınlatılmıştır. Tüm bileşiklerin Hela (insan rahim kanser hücreleri), H-446 (insan akciğer kanser hücreleri), HT-29 (insan kolon kanser hücreleri) ve U937 (insan lösemi hücreleri) hücrelerine karşı antiproliferatif aktiviteleri incelenmiştir. Sadece AAN8 bileşiği sırasıyla Hela ve HT-29 hücrelerine karşı 36 ve 50 oM IC50 değerleriyle zayıf etki göstermiştir.