Zihin engelli çocuğa sahip annelerin psikolojik iyi oluşlarının başa çıkma tarzları, aile gereksinimleri ve sosyal destek değişkenleriyle modellenmesi

Bu araştırmanın amacı, zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin psikolojik iyi oluşlarını, stresle başa çıkma tutumları, aile gereksinimleri ve algılanan sosyal destek değişkenleriyle açıklamaya yönelik yapısal bir model geliştirmektir. Araştırma örneklemini İzmir ilinde yaşayan ve yaş aralığı 15-25 olan 365 zihinsel engelli çocuğun anneleri oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Psikolojik İyi Oluş Ölçeği (Diener ve diğ., 2010), Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (Folkman ve Lazarus, 1985), Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (Zimet ve diğ., 1988) ve Aile Gereksinimleri Belirleme Aracı (Bailey ve Simeonsson, 1988) kullanılmıştır. Yapılan yapısal eşitlik modeli analizinde, psikolojik iyi oluş ile problem odaklı baş etme ve algılanan sosyal desteğin pozitif yönde, duygu odaklı baş etme ve aile gereksinimlerinin ise negatif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Buna ek olarak, algılanan sosyal desteğin, problem odaklı baş etme ve aile gereksinimleri değişkenleri ile psikolojik iyi oluş arasında aracılık rolü üstlendiği görülmüştür. Bulgular literatür temelinde tartışılmış ve hem uygulayıcılara hem de araştırmacılara yönelik bazı öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: psikolojik iyi oluş, başa çıkma tarzları, aile gereksinimleri, algılanan sosyal destek, yapısal eşitlik modellemesi.

The purpose of this study was to develop a structural equation model explaining the psychological well being of mothers with mentally retarded children by ways of coping, family needs and perceived social support variables. The sample of the study was composed of mothers with mentally retarded children aged 15 to 25, living in İzmir. The data of the study was collected through Psychological Well Being Scale (Diener et al., 2010), Ways of Coping (Folkman and Lazarus, 1985), Multidimensional Scale of Perceived Social Support (Zimet et al., 1988) and Family Needs Survey (Bailey and Simeonsson, 1988). The analysis of the structural equation model revealed that problem focused coping and perceived social support were positively related to psychological well being whereas emotion focused coping and family needs were negatively related. Additionally, perceived social support was found to have a mediator role in the relationships between psychological well being and problem focused coping and family needs. The findings were discussed in the light of literature and some suggestions were submitted for both practitioners and researchers. Keywords: psychological well being, ways of coping, family needs, perceived social support, structural equation modeling