Pamuklu mamullerin ön terbiyesinde asitle işlemin etkisi üzerine bir araştırma
Küçük Resim Yok
Tarih
1995
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
146 ÖZET Ekolojik ürünler ve üretim prosesleri içerisinde sınırlama getirilen bir faktör de mamul üzerinde bulunan ağır metal iyonlarıdır. Tekstil terbiyesinde de pek çok probleme toprak alkali ve ağır metaller neden olmaktadır. Örneğin bunlar anyonik ürünleri indirgemekte, dispers veya kolloidal sistemleri parçalamakta, redoks sistemlerinde katalitik etki göstermekte veya özel bazı boyarmaddelerle kompleks oluşturmaktadır. Bu çalışmada pamuklu tekstil mamulü üzerinde bulunabilecek toprak alkali ve ağır metal iyonlarının uzaklaştırılmasında asitlerden yararlanılmıştır. Hidrojenperoksit ile tek adımda gerçekleştirilecek ağartma öncesi ham pamuklu mamul; sülfirik, sitrik, asetik, hidroklorik, o- fosforik ve glukonik asitle işlem görmüştür. Asitleme işlemleri emdirme ve çektirme olmak üzere iki yöntemle gerçekleştirilmiştir. Her iki yöntemde de asit konsantrasyonları 0.1 M- 0.5 M- 1 M olarak, asitleme süreleri ise emdirme yönteminde 30 dak.- 60 dak.- 180 dak., çektirme yönteminde 15 dak.- 30 dak.- 60 dak. olmak üzere soğukta yapılmıştır. Asitleme işlemini izleyen ağartma yöntemleri asitleme işleminin emdirme yöntemine göre yapıldığı denemelerde hidrojenperoksit ile p- batch, p- roll ve p- steam yöntemlerine göre yapılmıştır. Çektirme yöntemine göre asitlemenin yapıldığı denemelerin bir kısmı yine çektirme yöntemine göre ayrı bir banyoda ağartmrken, diğer kısmı flotte değiştirilmeden aynı banyoda ağarnlmıştır. Asitleme işleminin ağartmaya etkisini inceleyebilmek amacıyla, asitsiz tek adımlı hidrojenperoksit ağartmaları p- batch, p- roll, p- steam ve çektirme yöntemlerine göre yapılmıştır. Buna ilave olarak çektirme yöntemine göre klasik üç adımlı haşıl sökme, bazik işlem, ağartma işlemleri de gerçekleştirilmiştir. Piyasada kompleks oluşturucu maddeler olarak çeşitli firmalarca satılan maddelerden üç tanesi ile de çektirme yöntemine göre peroksit ağartması yapılmıştır. Denemeler sonunda örneklerin haşıl sökme derecesi, beyazlık derecesi, çöpel uzaklaşma miktarı, kopma mukavemet değeri, hidrofîllik değeri, % kül miktarı ve kalsiyum, magnezyum, demir, bakır içerikleri saptanmıştır. Sonuçların istatistiksel olarak değerlendirilmesinde GenstatS paket programı kullanılmıştır..Değişken ve faktör sayısının fazla olması nedeniyle önce her asit kendi içerisinde Faktoriyel Tblok deneme desenine göre değerlendirilmiştir. Daha sonra belirli asit konsantrasyonu ve asitleme süresi sabit tutulup, asitler birbiri ile Tesadüf Blokîan deneme desenine göre karşılaştırılmıştır. En düşük asit konsantrasyonu ve en kısa asitleme süresinde bile, asitle ön işlem ön terbiye sonuçlarına olumlu yönde etki etmektedir. Hidrofîllik değerleri klasik üç147 adımlı, tek adımlı, kompleks oluşturucu madde içeren ön terbiye işlemlerine göre artış göstermiştir. Haşıl sökme dereceleri asitle işlem yapılmadığı durumda orta düzeyde kalırken, asitle işlemin ardından yapılan ağartma sonrası maksimum düzeyine ulaşmaktadır. Çöpel uzaklaşma durumu, asitli işlemlerin hemen hemen hepsinde, kısa süreli ağartma yöntemleri hariç, oldukça iyi sonuçlar vermektedir. Beyazlık dereceleri, konvansiyonel yöntemlere göre asitle emdirilip ağartılan kumaşlarda oldukça yüksek değerlere ( 85- 90 Stensby) ulaşmaktadır. Kopma mukavemeti değerleri, asitîeme+ ağartma işlemleri sonunda, tek adımlı ağartma yöntemlerine göre aruş göstermektedir. Bu artış, asitleme işleminin ardından kumaşın iplik sıklığının artmasının yanında, bir ön asitlemeyle oluşabilecek herhangi bir katalitik etkinin önlenmesi ile de açıklanabilmektedir
148 SUMMARY The heavy metal ions over the textile goods is a limit factor in ecological products and production prosesses. Also in textile finishing, the earth alkali and heavy metal ions cause many problems. For example, they reduce the anionic products, break the disperse and colloidal systems, show catalytic effect in redox systems and make complexes by some special dyestuffs. In this work, the acids were used in order to eliminate the earth alkali and heavy metal ions that can be found in cotton textile goods. The grey cotton product was treated with sulfuric, sitric, acetic, hydrochloric, phosphoric and gluconic acids before the bleaching with hydrogenperoxide in one step. The treatments with acids were made by padding and exhausting methods. The acid concentrations were 0. 1 M- 0.5 M- 1 M in two methods and the treatment processes were 30 minutes- 60 minutes- 180 minutes in padding method, 15 minutes- 30 minutes- 60 minutes in exhausting method, the treatments were performed in ambient temperature. The bleaching processes after treatments with acids were pad- batch, pad- roll, pad- steam in padding method. In exhausting method, some of the experiments were performed in another bath and the other part of the experiments were made in the same bath without changing the liquor. In order to investigate the effect of treatment with acid over bleaching, the hydrogenperoxide bleachings in one step without using acid were made by pad- batch, pad- roll, pad- steam and exhausting methods. In addition these, the conventional desizing, scouring, bleaching processes in three steps were also made. Three of the various complexing agents found in market were also used in peroxide bleaching by exhausting method. After the treatments the desizing value, whiteness degree, absorbency, tensile strength, seed removal, ash and mineral contents of samples were determined. The Genstat5 program was used in order to evaluate the results statistically. The numbers of variables and factors were much so every acid was evaluated in itself by Factorial TBlock Experimental Design. Then certain acid concentration and treatment period were held costant and acids were compared to each other according to Randomized Blocks Experimental Design. The pretreatment with acids had positive effects over the preparation values even in the least acid concentration and in the shortest treatment period. Absorbency values increased according to the pretreatment method ( conventional- three steps, one step, including complexing agents)149 The desizing values were in the medium level in the methods without acids and increase to the maximum after the pretreatment with acids and then bleaching. The seed removal gave good results in all treatments with acids except the ones with short- period bleachings. The whiteness degree come to higher degrees ( 85- 90 Stensby) in the methods with acids when compared with the conventional methods. The strength values increased after the acidifying + bleaching processes by one step bleaching methods. This increase could be explained as after the acidifying process the tightness of the fabric also increased and the preventing of catalytic effect as the result of pre-acidifying occured.
148 SUMMARY The heavy metal ions over the textile goods is a limit factor in ecological products and production prosesses. Also in textile finishing, the earth alkali and heavy metal ions cause many problems. For example, they reduce the anionic products, break the disperse and colloidal systems, show catalytic effect in redox systems and make complexes by some special dyestuffs. In this work, the acids were used in order to eliminate the earth alkali and heavy metal ions that can be found in cotton textile goods. The grey cotton product was treated with sulfuric, sitric, acetic, hydrochloric, phosphoric and gluconic acids before the bleaching with hydrogenperoxide in one step. The treatments with acids were made by padding and exhausting methods. The acid concentrations were 0. 1 M- 0.5 M- 1 M in two methods and the treatment processes were 30 minutes- 60 minutes- 180 minutes in padding method, 15 minutes- 30 minutes- 60 minutes in exhausting method, the treatments were performed in ambient temperature. The bleaching processes after treatments with acids were pad- batch, pad- roll, pad- steam in padding method. In exhausting method, some of the experiments were performed in another bath and the other part of the experiments were made in the same bath without changing the liquor. In order to investigate the effect of treatment with acid over bleaching, the hydrogenperoxide bleachings in one step without using acid were made by pad- batch, pad- roll, pad- steam and exhausting methods. In addition these, the conventional desizing, scouring, bleaching processes in three steps were also made. Three of the various complexing agents found in market were also used in peroxide bleaching by exhausting method. After the treatments the desizing value, whiteness degree, absorbency, tensile strength, seed removal, ash and mineral contents of samples were determined. The Genstat5 program was used in order to evaluate the results statistically. The numbers of variables and factors were much so every acid was evaluated in itself by Factorial TBlock Experimental Design. Then certain acid concentration and treatment period were held costant and acids were compared to each other according to Randomized Blocks Experimental Design. The pretreatment with acids had positive effects over the preparation values even in the least acid concentration and in the shortest treatment period. Absorbency values increased according to the pretreatment method ( conventional- three steps, one step, including complexing agents)149 The desizing values were in the medium level in the methods without acids and increase to the maximum after the pretreatment with acids and then bleaching. The seed removal gave good results in all treatments with acids except the ones with short- period bleachings. The whiteness degree come to higher degrees ( 85- 90 Stensby) in the methods with acids when compared with the conventional methods. The strength values increased after the acidifying + bleaching processes by one step bleaching methods. This increase could be explained as after the acidifying process the tightness of the fabric also increased and the preventing of catalytic effect as the result of pre-acidifying occured.
Açıklama
Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. Yayınlanma izni olmayan tezlerin basılı kopyalarına Üniversite kütüphaneniz aracılığıyla (TÜBESS üzerinden) erişebilirsiniz.
Anahtar Kelimeler
Tekstil ve Tekstil Mühendisliği, Textile and Textile Engineering, Asitler, Acids, Pamuklu kumaşlar, Cotton fabrics
