Çocukluk çağı lösemilerinde mikroRNA ekspresyonunun lösemi tipi, tedaviye yanıt ve prognoz ile ilişkisinin değerlendirilmesi

Çocukluk yaş grubunda lösemiler %30.2 oranı ile en sık görülen malign hastalıktır. Çocukluk çağı lösemilerinde bazı klinik ve laboratuvar göstergeleri kullanılarak risk gruplandırması ve buna göre tedavi planlaması yapılmaktadır. Aynı yaş ve risk grubundaki hastalarda tedaviye yanıt ve prognozda kişisel farklılıklar gözlenebilmektedir. Prognoz ve tedaviye yanıtta görülen kişisel farklılıkların altında genetik nedenler ileri sürülmektedir. Son yıllarda kanser ve genetik ilişkisine ait yapılan çalışmalarda son derece güncel ve yeni keşfedilen moleküller olan mikroRNA'lar (miRNA) karşımıza çıkmaktadır. miRNA'lar büyüklüğü 19-25 nükeotid arasında değişen, etkisini messenger RNA (mRNA) üzerinden gösteren küçük endojen RNA kümesidir. miRNA'nın en önemli fonksiyonu hedef mRNA'ların fonksiyonunu etkileyerek olmaktadır. Her özgün miRNA hedef mRNA'larını tanıdıktan sonra; translasyonun baskılanması ya da mRNA'nın parçalanması yolu ile işlev görmektedir. miRNA ekspresyonundaki bozukluklar, hedef mRNA'nın fonksiyonunu etkilediği ve dolayısıyla üretilen protein ya da gen ürünlerinin ifadesinde değişikliğe yol açmaktadır. Bu araştırmaya yeni tanı almış 60 akut lösemili çocuk olgu ve 15 kontrol olgusu alındı. Olgular Ege Üniversitesi Pediatrik Hematoloji Bilim Dalı ve Ege Üniversitesi Pediatrik Onkoloji Bilim Dalı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hematoloji Bilim Dalı ile Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Onkoloji ve Hematoloji Kliniğinden seçildi. Çalışmaya alınan bütün gruplar içinden 3'ü (%5), yapılan RNA izolasyonu işlemi sonrasında, mikroarray çalışmasında yeterli düzeyde sinyalizasyon vermediği için çalışma dışı bırakıldı. Sonuç olarak hasta grubundan 43, kontrol grubundan 14 olgu ile çalışmaya devam edildi. CLC Main Workbech Versiyon 5.5 Softwatre® programı kullanılarak istatistiksel değerlendirme yapıldı. Mean değerine göre fold change değeri ± 2 kat ve daha fazla ekspresyon farkı gösteren miRNA`lar çalışmaya alındı. FDR correction (doğrulama) p değeri <0.05 olan miRNA'lar anlamlı kabul edildi. Hasta grubunda tanıda ortalama yaş 7.2± 4.8, kontrol grubunda ise 6.6± 5.1 olarak saptandı. Hasta grubu akut lenfoblastik lösemi (ALL) ve akut myeloblastik lösemi (AML) olmak üzere iki ana grubu ayrıldı. Hasta grubunun %74'ü (43 olgu) ALL, %26'sı ise (15 olgu) AML grubundandı. Kız erkek dağılımına bakıldığında hasta grubunda kız/erkek oranı 1 ( ALL:0.9, AML:1.1), kontrol grubunda ise 0.8 olarak saptandı. Hasta ve kontrol grubundan elde edilen her bir kemik iliği ve periferik kan örneklerinden güncel miRNA database sistemi Sanger miRBase V16 son versiyonuna baglı kalınarak 1136 çeşit miRNA değerlendirildi. Günümüze kadar miRNA hastalık ilişkisine yönelik yapılan çalışmalarda en geniş taranan miRNA profili çalışmamıza aitti. Lösemide periferik kan örneklerinin doğru miRNA profili yansıtmadığı saptandı. Lösemi tipi, subtipleri, risk grubu, prognoz (eksitus ve relaps olma) ve çeşitli sitogenetik alt tiplerle miRNA ekspresyon profillerinin ilişkisi değerlendirildi ve belirgin ayrımlar olduğu görüldü. Anlamlılık gösteren bazı miRNA'ların, lösemilerle ilişkisinin ilk kez çalışmamızda ortaya konduğu görüldü. Anlamlı miRNA'ların hedef genlerinin lösemi ile ilişkileri ortaya kondu.