HIV/AIDS olgularında kemik metabolizması ve kemik hastalıklarının yönetimi
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
AMAÇ: Bu çalışmanın amacı, HIV ile yaşayan bireylerde kemik metabolizması bozukluklarını incelemek, gerektiğinde tedavi etmek ve düzenli bir şekilde izlemek suretiyle bir protokol oluşturmaktır. GEREÇ VE YÖNTEM: Katılımcılar 1 Ocak 2017-31 Aralık 2021 arasında dâhil edilmiştir. 1 Mart 2019-31 Aralık 2021 tarihlerinde HIV tanısı alanlara (yeni tanı grubu) ART başlanmadan önce DEXA taraması yapılmıştır. 1 Mart 2019'dan önce HIV tanısı almış ve halen izlemdeki hastalar ise (takipli hasta grubu) kliniğimizde DEXA taramasına başlanan 2017 yılından itibaren DEXA taraması yapılmış olan hastalardır. Çalışmaya alınan hastalarda kemik mineral yoğunluğu (KMY) ölçümleri ve bu ölçümlere etki edebilecek çeşitli faktörler incelenmiştir. Hastaların kontrol DEXA ölçümleri başlangıç DEXA ölçümleri ile karşılaştırılmış ve KMY değişimleri kaydedilmiştir. BULGULAR: Çalışmaya 153 hasta alınmıştır (%55,6'sı yeni tanı, %44,4'ü takipli). Yeni tanı ve takipli hastaların sırasıyla %91,8'i ve %79,4'ü erkektir. HIV tanısı aldıklarında hastaların yaş ortalamaları yeni tanılarda 36,97, takiplilerde 50,50 saptanmıştır. Yeni tanılı hastaların beden kitle endeksi (BKE) takipli hastalarınkine göre daha düşüktür (p=0,008). Yeni tanılı hastalarda alkol (p=0,001) ve madde (p=0,043) kullanımı daha fazladır. Komorbiditeler yeni tanılarda daha nadirdir (p <0,001). Yeni tanılı hastaların %1,2'si, takipli hastaların ise %5,9'u steroit kullanmaktadır (p=0,172). Kırık öyküsü yeni tanılarda %1, takipli hastalarda %13,2'dir (p=0,005). Yeni tanıların %4,7'sinde, takipli hastaların ise %19,1'inde FRAX skorlarına göre kırık riski yüksektir (p=0,010). Yeni tanılarda antiretroviral tedavinin başlanma zamanı ortalama 1,15 ay (aralık 0,16-8,87), takipli hastalarda 8,2 aydır (aralık 0,03-186,05) (p=0,412). Yeni tanıların %3,52'sinin, takipli hastaların ise %92,62'sinin tenofovir disoproksil fumarat (TDF) kullandığı saptanmıştır (p <0,001). Takipli hastalarda lomber bölgedeki osteoporozun oranı (%20,6) yeni tanılardakine (%7,1) göre daha yüksektir (p=0,045). Yeni tanılarda kemik mineralizasyon bozukluğu (KMB) (osteopeni veya osteoporoz) %57,6, takipli hastalarda ise %64,7 bulunmuştur (p=0,374). Yeni tanı grubunda osteopeni düzeyinde kemik mineral kaybı olan kişilerin yarısından fazlası 18-35 yaş arasında ve %80'i 50 yaş altındadır. KMB olan ve olmayan hastalar, yeni tanı ve takipli olan grupta yaş, cinsiyet, menopoz, erkek hipogonadizmi, BKE, alışkanlıklar (sigara, alkol, madde), komorbiditeler, CD4+ T lenfositi sayısı, HIV RNA ve D vitamini düzeyleri açısından karşılaştırılmıştır. Bu parametreler ile KMB arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir. Yeni tanı grubunda KMB olanlarda D vitamini eksikliği olmayanlara göre iki kat daha fazladır (p=0,0964). Kontrol DEXA ölçümlerinde yeni tanılarda femur boynu ve total femur KMY değerindeki azalmanın, takipli hastalardakinden daha yüksek olduğu görülmüştür (sırasıyla, p=0,011 ve p=0,002). Yeni tanılarda D vitamini kullanımına rağmen kontrol DEXA'da L1-L4, femur boynu ve femur total KMY ölçümlerinde azalma oranları sırasıyla %55,6, %70,4, %70,4 iken, takipli hastalarda sırasıyla %39,1, %50 ve %37'dir. SONUÇ: HIV ile yaşayan bireylerde, klasik hazırlayıcı faktörler bulunmasa da KMB erken yaşlarda ortaya çıkabilir ve bu osteoporoz düzeyinde de olabilir. Çalışmanın bulguları, hastaların KMB açısından genç yaşlarda taranmasının önemini vurgulamaktadır. D vitamini eksikliği, KMB gelişiminde önemli bir risk faktörüdür. Kılavuzlara uygun tedavilere rağmen, hastalarda KMY'nin azalması, HIV enfeksiyonunun seyrindeki bir süreç olabilir ve bunun, ilerleyen yıllarda kırık riskini artırması mümkündür. Bu bulgular, HIV ile yaşayan bireylerde kemik sağlığının yakından izlenmesi, iyi yönetilmesi ve doğru tedavi edilmesinin önemini yansıtmaktadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
HIV enfeksiyonu, DEXA, kemik mineralizasyonu bozukluğu, osteopeni, osteoporoz., HIV infection, bone mineralization disorder, osteopenia, osteoporosis.
