Kronik çevresel stresin etlik piliçlerde korku ile ilgili davranışlar ve stres fizyolojisi üzerine etkileri

Bu çalışmada, etlik piliçlere uygulanan kronik çevresel stresin etlik piliç performansı, korku ile ilgili davranışlar ve stres fizyolojisi üzerine etkileri araştırılmıştır. Etlik piliçlerin çevresel strese yanıtı olarak canlı ağırlık, yem tüketimi, rektal sıcaklık, ölüm oranı gibi performans ölçütleri yanında korku davranışı (Tonik İmmobilite), organ ağırlıkları ve yürüme skoru gibi parametreler de değerlendirilmiştir. Civcivler biri kontrol olmak üzere rasgele 4 muamele grubuna (n=174) ayrılmış ve her deneme grubu üçer tekerrür (n=58) olacak şekilde alt gruplara bölünmüştür. Sıcaklık grubundaki piliçler denemenin 21. gününde 3 saat ve 42. gününde 1 saat olmak üzere 38 ± 1 °C sıcak stresine maruz bırakılmışlardır. Obje grubuna çevresel zenginleştirme amacıyla bölmelere yerleştirilen renkli objelerle (ayna, pet şişe, leğen, top, gırgır, plastik boru) görsel uyarıda bulunularak stres yaratılmıştır. Rotasyon grubundaki piliçler ise haftada iki kere düzenli olarak bölmeler arası rotasyona tabi tutulmuşlardır. Denemenin 3. ve 6. haftalarında yapılan bireysel tartımlar ile canlı ağırlıklar ve yem tüketimleri belirlenerek yemden yararlanma oranları saptanmıştır. Deneme gruplarında ölümler günlük olarak kaydedilmiştir. Araştırmanın 44. gününde kesilen piliçlerin kesim öncesi canlı ağırlıkları ve karkas ağırlıkları belirlenerek karkas randımanı hesaplanmıştır. Denemenin 3. ve 6. haftalarında tonik immobilite (TI) testi yapılmış, ayrıca rektal sıcaklıklar saptanmıştır. Denemenin 21. ve 44. günlerinde kesilen piliçlerde dalak, karaciğer ve bursa fabricius ağırlıkları saptanmıştır. Araştırmanın 6. haftasında yürüme skoru testi gerçekleştirilmiştir. Denemenin 21. gününde tüm muamele gruplarından alınan kan örneklerinde glukoz, kolesterol ve trigliserid düzeylerine bakılmıştır. Denemenin 42. gününde ise tüm muamele grupları 1 saat süreyle 38±1 °C sıcak stresine maruz bırakıldıktan sonra kan örnekleri alınmış ve aynı kimyasal parametreler analiz edilmiştir. Obje grubunda canlı ağırlıkların rotasyon ve sıcaklık gruplarına göre önemli derecede daha yüksek olduğu belirlenmiştir (P<0,05). Zenginleştirilmiş çevreye maruz bırakılan grubun yemden yararlanma değerinin (1,85) diğer gruplara göre daha iyi olduğu belirlenmiştir. Denemenin 21. gününde kesilen piliçlerde lenfoid organ ağırlıkları bakımından istatistiksel bir fark gözlenmezken (P>0,05), 44. günde sıcaklık grubunun karaciğer ve dalak ağırlıkları diğer muamele gruplarına göre önemli derecede düşük bulunmuştur (P<0,05). Araştırmanın 3. ve 6. haftalarında sıcak stresine maruz bırakılan grupta rektal sıcaklıkların önemli düzeyde arttığı belirlenmiştir (P<0,05). Bununla birlikte 6. haftada gözlenen rektal sıcaklık artışlarının 3. haftadaki artışlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Denemenin 6. haftasında 38±1°C ve 2 saat süreyle tüm muamele gruplarına uygulanan sıcak stresinin rektal sıcaklıklar bakımından önemli bir fark yaratmadığı görülmüştür (P>0,05). Sonuç olarak, erken yaşlardan itibaren zenginleştirilmiş çevrede büyütülme, etlik piliçlerin performansında bir gerileme olmaksızın, korkunun azaltılması ve refahın iyileştirilmesi amacıyla yararlanılabilecek bir yöntem olarak önerilebilir.

In this study, the effects of chronic environmental stress on broiler performance, behaviours related with fear and stress physiology were investigated. Performance criterions such as body weight, feed intake, rectal temperature and mortality besides fear behaviour (Tonic Immobility), organ weights and walking score have been evaluated as a response to environmental stress in broilers. The experiment had 4 treatment groups (n=174) with 3 replication (n=58). Broilers in heat group were exposed to 38 ± 1 °C at ages of 21 and 42 d for 3 and 1 hour (respectively). Broilers of the enriched environment group were kept in cages which contained variety of colourful objects, mirror, plastic bottle, bowl, carpet sweeper, ball and plastic conduit. Broiler of the rotation group were subjected to rotation among cages two times in a week. At 3 and 6th weeks of experiment, body weight and food intake were determined on an individual basis and food efficiency was calculated. Mortality was recorded daily in experiment groups. Tonic immobility (TI) reactions were examined in 21 and 42 d old birds and rectal temperatures were determined. At the age of 21 and 44 d, spleen, liver and bursa fabricius weights of slaughtered broilers were established. At the week 6, walking score was determined. Blood was sampled on 21 and 42nd days of experiment and glucose, cholesterol and triglycerides levels were analysed which obtained all experiment groups. At the end of the experiment, environmental enrichment birds had slightly high body weight than control group. Body weights of enriched group was significantly higher than rotation and heat stress groups (P<0,05). The best feed efficiency was observed in broilers exposed to environmental enrichment. On 44th day of experiment, liver and spleen weights of heat stress group were significantly lower than other treatment groups (P<0,05) whereas there was no differences in lymphoid organ weights on day 21 (P>0,05). At 3 and 6th weeks of experiment, rectal temperatures were significantly increased in heat stress group (P<0,05). However the increases in rectal temperature at 6th week were much more higher than increases at 3rd week. There were no significant differences between treatment groups exposed to heat stress (38 ± 1 °C for 1 hour) at 6th week of experiment. As a conclusion, growing in an enrichment environment beginning from early ages can reduce fear behaviour and improve welfare without affecting performance of broilers.