Kronik çevresel stresin etlik piliçlerde korku ile ilgili davranışlar ve stres fizyolojisi üzerine etkileri

Bu çalışmada, etlik piliçlere uygulanan kronik çevresel stresin etlik piliç performansı, korku ile ilgili davranışlar ve stres fizyolojisi üzerine etkileri araştırılmıştır. Etlik piliçlerin çevresel strese yanıtı olarak canlı ağırlık, yem tüketimi, rektal sıcaklık, ölüm oranı gibi performans ölçütleri yanında korku davranışı (Tonik İmmobilite), organ ağırlıkları ve yürüme skoru gibi parametreler de değerlendirilmiştir. Civcivler biri kontrol olmak üzere rasgele 4 muamele grubuna (n=174) ayrılmış ve her deneme grubu üçer tekerrür (n=58) olacak şekilde alt gruplara bölünmüştür. Sıcaklık grubundaki piliçler denemenin 21. gününde 3 saat ve 42. gününde 1 saat olmak üzere 38±1 °C sıcak stresine maruz bırakılmışlardır. Obje grubuna çevresel zenginleştirme amacıyla bölmelere yerleştirilen renkli objelerle (ayna, pet şişe, leğen, top, gırgır, plastik boru) görsel uyarıda bulunularak stres yaratılmıştır. Rotasyon grubundaki piliçler ise haftada iki kere düzenli olarak bölmeler arası rotasyona tabi tutulmuşlardır. Denemenin 3. ve 6. haftalarında yapılan bireysel tartımlar ile canlı ağırlıklar ve yem tüketimleri belirlenerek yemden yararlanma oranları saptanmıştır. Deneme gruplarında ölümler günlük olarak kaydedilmiştir. Araştırmanın 44. gününde kesilen piliçlerin kesim öncesi canlı ağırlıkları ve karkas ağırlıkları belirlenerek karkas randımanı hesaplanmıştır. Denemenin 3. ve 6. haftalarında tonik immobilite (TI) testi yapılmış, ayrıca rektal sıcaklıklar saptanmıştır. Denemenin 21. ve 44. günlerinde kesilen piliçlerde dalak, karaciğer ve bursa fabricius ağırlıkları saptanmıştır. Araştırmanın 6. haftasında yürüme skoru testi gerçekleştirilmiştir. Denemenin 21. gününde tüm muamele gruplarından alınan kan örneklerinde glukoz, kolesterol ve trigliserid düzeylerine bakılmıştır. Denemenin 42. gününde ise tüm muamele grupları 1 saat süreyle 38±1 °C sıcak stresine maruz bırakıldıktan sonra kan örnekleri alınmış ve aynı kimyasal parametreler analiz edilmiştir. Obje grubunda canlı ağırlıkların rotasyon ve sıcaklık gruplarına göre önemli derecede daha yüksek olduğu belirlenmiştir (P<0,05). Zenginleştirilmiş çevreye maruz bırakılan grubun yemden yararlanma değerinin (1,85) diğer gruplara göre daha iyi olduğu belirlenmiştir. Denemenin 21. gününde kesilen piliçlerde lenfoid organ ağırlıkları bakımından istatistiksel bir fark gözlenmezken (P>0,05), 44. günde sıcaklık grubunun karaciğer ve dalak ağırlıkları diğer muamele gruplarına göre önemli derecede düşük bulunmuştur (P<0,05). Araştırmanın 3. ve 6. haftalarında sıcak stresine maruz bırakılan grupta rektal sıcaklıkların önemli düzeyde arttığı belirlenmiştir (P<0,05). Bununla birlikte 6. haftada gözlenen rektal sıcaklık artışlarının 3. haftadaki artışlardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Denemenin 6. haftasında 38±1°C ve 2 saat süreyle tüm muamele gruplarına uygulanan sıcak stresinin rektal sıcaklıklar bakımından önemli bir fark yaratmadığı görülmüştür (P>0,05). Sonuç olarak, erken yaşlardan itibaren zenginleştirilmiş çevrede büyütülme, etlik piliçlerin performansında bir gerileme olmaksızın, korkunun azaltılması ve refahın iyileştirilmesi amacıyla yararlanılabilecek bir yöntem olarak önerilebilir.;Broiler, acute heat stress, environmental enrichment, physical stress, performance criterions, welfare, stress physiology.;Etlik piliç, akut sıcaklık stresi, çevresel zenginleştirme, fiziksel stres, performans kriterleri, refah, stres fizyolojisi.