Kentsel yeşil alanların ekosistem servislerinin hesaplanması: İzmir örneği

Bu araştırmada, birbirinden farklı fiziksel ve ekolojik özellikler gösteren 5 adet kentsel yeşil alanda (Kültürpark, Balçova Cumhuriyet Parkı, Âşık Veysel Rekreasyon Alanı, Şehit Fethi Sekin Parkı (İzmir’im Park) ve Büyükpark) 6 farklı ekosistem servisi hesaplanmakta ve hem birbirleriyle hem de ilgili literatürle karşılaştırılarak tartışılmaktadır. Hesaplanan bu servisler; a) hava temizleme, b) karbon tutma, c) gürültüyü azaltma, d) yüzey akışına geçen suyu tutma (run-off retention), e) serinletme ve f) rekreasyon servisleridir. Araştırma yöntemi veri üretimi ve veri analizi olmak üzere iki aşamada kurgulanmıştır. Veri üretimi aşamasında; Pleiades uydu görüntüsünün ekran sayısallaştırılması yoluyla yorumlanmasıyla arazi kullanım haritası üretilmiştir. Sınıflandırma, arazi çalışmaları ile desteklenmiştir. Arazi çalışmalarında ayrıca bu alanlarda bulunan bitkilerin türleri ve coğrafi konumları belirlenmiştir. Ayrıca bitkilerin boy, taç genişliği ve yüksekliği, gövde kalınlığı, gelişme biçimi vb. fiziksel özellikleri kayıt altına alınmıştır. Veri analizi aşaması ise, kentsel yeşil alanların sağladığı düzenleyici ekosistem servislerinden hava kalitesini iyileştirme, karbon tutma ve yüzey akışa geçen yağış suyu azaltma servisleri i-Tree Ecov6 modeli kullanılarak (Nowak and Crane 2000), iklim iyileştirme, gürültü azaltma ve rekreasyon servisleri literatürler temelinde hesaplanmış (Derkzen et al. 2015; McDonald et al. 2007; Tratalos et al. 2007) ve ArcGIS10`da haritalanmıştır. Araştırma bulguları; araştırma alanları arasında 5 farklı ekosistem servisi bağlamında Kültürpark’ın başat olduğunu göstermektedir. Sadece yüzey akış suyuna azaltma servisi olarak neredeyse tüm yeşil alanlar aynı değeri almıştır. Hesaplanan ekosistem servisleri arasında hava temizleme ya da hava kalitesinin iyileştirme ile yüzey akış suyunu azaltma servisleri hariç Balçova Cumhuriyet Parkı en düşük değerleri almıştır.

In this study, 6 different ecosystem services in 5 urban green areas that show different physical and ecological characteristics (Kültürpark, Balçova Cumhuriyet Park, Aşık Veysel Recreation Area, Şehit Fethi Sekin Park (İzmir'im Park) and Büyükpark) were calculated and discussed with the related literature. These ecosystem services are; a) air cleaning, b) carbon sequestration, c) noise reduction, d) run-off retention, e) cooling effect and f) recreation services. The method of this study was structured in two stages: data generation and data analysis. In the data generation stage; a land-use map was produced by interpreting the Pleiades satellite image through screen digitization. The classification process was supported by field studies. In the field studies, species and geographical locations of the plants in the studied green areas were determined. In addition, physical properties, such as height, crown width and height, body thickness, growth format were also recorded. In the data analysis phase, the I-Tree Ecov6 model (Nowak and Crane, 2000) was used to calculate improvement of air quality, carbon sequestration, and runoff retention while remaining ecosystem services, such as noise reduction, cooling effect and recreational services were estimated using the relevant literature (Derkzen et al. 2015; McDonald et al. 2007; Tratalos et al. 2007) and mapped using ArcGIS10. Findings of the study showed that Kültürpark was dominant in the context of 5 different ecosystem services. Almost all green areas have the same value in terms of runoff retention. Among the calculated ecosystem services, Balçova Cumhuriyet Park has the lowest values except air purification or air quality improvement and runoff retention.