Beta parçacıklarının n-tipi Si hedef üzerinden saçılmalarının deneysel ve teorik olarak incelenmesi

V ÖZET BETA PARÇACIKLARININ n TİPİ Si HEDEF ÜZERİNDEN SAÇILMALARININ DENEYSEL VE TEORİK OLARAK İNCELENMESİ ÇELİKTAŞ, Cüneyt Doktora Tezi, Fizik Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Saim SELVİ Temmuz 2001, 116 sayfa Bu tezde doğal radyoaktif beta ışını kaynaklarından yayımlanan beta ışınlarının n tipi Si hedef malzemesi üzerinden çeşitli açılarda saçılmaları deneysel ve teorik olarak incelenmiştir. Deneysel verilerin elde edilmesinde Si yüzey engelli detektörlü ve plastik sintilatörlü beta spektrometrelerinden yararlanılmıştır. Bu iki spektrometrenin birbirlerine olan üstünlükleri verilmiş ve beta parçacık sinyallerinin gürültüden ayrılması sağlanmıştır. Sinyal pulslarının gürültü pulslarından ayrılması PSD (puls şekli ayırımı) yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Bu tez çalışmasıyla, adı geçen yöntemin ilk defa beta spektrometlerine uygulanması işlemi gerçekleştirilmiştir. Teorik hesapların yapılmasında EGS4 (Electron Gamma Shower 4) Monte Carlo bilgisayar programı kullanılmıştır. Bu programdan yararlanılarak, kaynaktan çıkan betalar üç boyutta takip edilmek suretiyle hedef ile etkileşmelerinden elde edilen sonuçlar deneysel sonuçlar ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar grafikler halinde verilmiştir. Anahtar Sözcükler: Beta ışınlan, beta spektrometresi, PSD metodu

VII ABSTRACT THEORETICAL and EXPERIMENTAL INVESTIGATION of BETA PARTICLES SCATTERING from n TYPE Si TARGET ÇELİKTAŞ, Cüneyt PhD in Physics Supervisor: Prof. Dr. Saim SELVİ July 2001,116 pages In this thesis, scattering from n type Si target of beta particles emitted from natural radioactive beta sources has been investigated theoretically and axperimentally. In the experimental procedure, beta spectrometers with Si surface barrier detector and plastic scintillator are used. Superiorities of the spectrometers are given and, separation of beta particle pulses from signal pulses is done. Separation of noise pulses from signal pulses is performed by means of PSD (Pulse Shape Discrimination) method. With this thesis, the application of the method has been realized first. The EGS4 (Electron Gamma Shower 4) Monte Carlo (MC) program is used in doing theoretical calculations. Making use of the program, emitted betas are followed in three dimension and, the results including their interactions with target material and experimental data are compared. Obtained results are given graphically. Keywords: Beta rays, beta spectrometer, PSD method.