Yazar "Oturak, Sinem" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    Sigara paketleri üzerindeki sağlık uyarılarının üniversite öğrencilerinin sigara içme kararları ve öz-etkililikleri ile ilişkisi
    (Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2019) Oturak, Sinem; Dağhan, Şafak
    Bu araştırma, sigara paketleri üzerindeki sözel ve görsel sağlık uyarılarının üniversite öğrencilerinin sigara içme kararlarına ve öz-etkililik düzeylerine etkisini değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı ve ilişkisel olarak yapılmıştır. Araştırma örneklemi Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi fakülte öğrencileri arasından küme örnekleme yöntemiyle seçilmiş (n=641) ve sigara içen öğrenciler araştırmaya dahil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak; öğrencilerin sosyodemografik ve sigara kullanım özelliklerine ilişkin form, sigara paketleri üzerindeki sağlık uyarılarının öğrenciler üzerindeki etkisine ilişkin form, Sigara Karar Verme Dengesi Ölçeği ve Sigara Öz-Etkililik Ölçeği kullanılmıştır. Öğrencilerin yaş ortalamaları 21,71± 2,12 (min-max=18-34 yaş) olup, %40,2'si kadın, %59,8'i erkektir. Öğrencilerin %77,1'i düzenli olarak %22,9'u ise ara sıra sigara içmektedir. Düzenli sigara içen öğrencilerin günde içtikleri ortalama sigara sayısı 14,6±7,04 adet ve tüm öğrencilerin sigara içtikleri yıl süresi ortalama 4,2±2,76'dir. Öğrencilerin %71,6'sının birinci derece aile yakınları sigara içmektedir. Öğrencilerin %12,3'ü sözel mesajları çok etkili, %4,7'si etkisiz, %11,4'ü görsel mesajların çok etkili, %8,9'u etkisiz olarak değerlendirmiştir. Sigara içme kararlarına ilişkin Karar Verme Dengesi Ölçeği toplam puanları incelendiğinde, tüm öğrencilerde sigaranın zararına ilişkin algının baskın olduğu saptanmıştır. Sözel ve görsel mesajları etkili bulmayan öğrencilerin Karar Verme Dengesi Ölçeği puanının en yüksek olduğu (Sözel; KW x²=30,54, p<0,001, Görsel; KW x²=25,88, p<0,001) saptanmıştır. Sözel mesajları çok etkili bulan öğrencilerin sigara öz-etkililik düzeylerinin en yüksek (KW x²=20,79, p<0,001) ve görsel mesajları etkili bulanların sigara öz-etkililik düzeylerinin en yüksek olduğu (KW x²=18,46, p<0.01) saptanmıştır. Karar Verme Dengesi Ölçeği toplam puanı, erkek öğrencilerde daha yüksek (Z=-2,189, p<0,05), ailesinde sigara içen bireyler bulunan öğrencilerde bulunmayanlara göre daha yüksek (Z= -2,05, p<0,05), yedi yıl ve üzeri sigara kullanan öğrencilerde, 1-3 yıl ve 4-6 yıl sigara kullananlardan daha yüksek olduğu (KW x²=10,798, p<0,01), sigara kullanma sıklığına ve günde içilen ortalama sigara sayısına göre puanlar arasında fark yoktur (Z=-0,99, p>0,05 - KW x²=4,921, p>0,05). Sigara Öz-Etkililik Ölçeği puanı, ailesinde sigara içen birey olmayan öğrencilerin, ailesinde sigara içen birey olanlardan daha yüksek (Z=-2,551, p<0,05), 1-3 yıl arası sigara kullananların, 4-6 yıl ve yedi yıl ve üzeri sigara kullananlardan daha yüksek (KW x²= 34,104, p<0,001), günde ortalama 1-9 adet sigara içenlerin, 10-19 adet ve 20 ve üzeri adet sigara içenlerden daha yüksek (KW x²=12,312, p<0,01), düzenli sigara kullananların, ara sıra sigara içenlerden daha düşük olduğu (Z=-8,286, p<0,001) ve öz-etkililik puanının cinsiyete göre değişmediği (Z=-,373, p>0,05) saptanmıştır. Sözel ve görsel sağlık uyarılarının, sigara içmeye karar vermede bilişsel ve motivasyonel faktörlerden olan sigara içme davranışına yönelik zarar algısına ve sigara içme kararlarına bir etkisi olmadığı saptanmıştır. Sözel ve görsel uyarıların, sigara içme davranışını kontrol edebilme gücünü algılayışını ifade eden sigara öz-etkililik faktörü üzerinde olumlu yönde etkisi bulunmaktadır. Sağlık uyarıları, öğrencilerin sigara içme davranışını kontrol edebilme motivasyonunu güçlendirdiği ve öz-etkililik düzeyleri artırdığı düşünülmektedir.