Yazar "Bilgir, Bahriye" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 2 / 2
  • Küçük Resim
    Öğe
    İzmir tütün ve mensücat işçilerinin gelir kaynaklarına ve sağlık durumlarına göre beslenmeleri ve beslenmede pişirme tekniğinin önemi üzerinde incelemeler
    (Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1965) Bilgir, Bahriye
    Ege bölgesinin en büyük ve en canlı bir şehri olan İzmir aynı zamanda Türkiye'nin en önemli ticaret ve sanayi şehirlerinden biridir. Bu sebepten İzmir'de geniş iş imkanları mevcuttur. İzmir şehri ve civarında yaşayan halkın büyük bir kısmı geçimlerini işçi olarak sağladığı gibi, bu hal diğer bölgelerden geçim darlığı çeken kimselerin çalışma gayesiyle devamlı veya geçici olarak buraya göçmesine de sebep olmaktadır. Son yıllar tütün ve pamuk ziraatının karlı bir hal alması, bu bölgede yetişen inoir, üzüm ve hatta zeytin gibi ham maddelerin zararına olarak inkişaf etmiş, bu maddeleri değerlendiren sanayi müesseselerinin genişletilmesine ve sayılarının artmasına sebep olmuştur. Bu işlerde çalışan işçi kitlesinin bariz şekilde artmasını adeta teşvik etmiştir. İzmir ve civarında işçi nüfusunun bu yüzden artması ekonomik ve sosyal bir çok problemlerin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bu problemlerin en başta gelenleri şüphesiz beslenme ve barınmadır. Bu çalışmada tütün ve mensücat müesseselerinde çalışan işçilerin beslenme durumu incelenerek elde edilen hususlar aşağıda açıklandığı şekilde değerlendirilmiştir. Türkiye ihracatında önemli rol oynayan tütün ve pamuk ürünlerinin değerlendirilmesinde çalışan işçiler mahdut gelirlidir. İzmir nüfusunun mühim kısmını teşlik ederler. İşçiler arasında beslenme çok geniş, sosyal bir konudur. İzmir'de geniş birer endüstri kolu olan tütün ve mensücat iş yerlerinde çalışan işçiler İzmir işçilerinin çoğunluğunu sağladığı için bu iki endüstri şubesinde çalışanların durumunu tesbit etmek, işçilerin beslenme durumlarını genel olarak ortaya koymaktadır. Bu bakımdan incelemeye tabi tutulan işçiler resmi ve özel sektör işçileri olarak sınıflandırılmış ve resmi sektörlerden Tekel Tütün Fabrikası, Sümerbank Basma Fabrikası, özel sektörlerden Tikveçlilerin Tütün İşletmesi ve Kula Mensücat Fabrikası işçileri araştırmanın materyali olarak seçilmiştir. Evvela müessese müdürü ve işçilere teması fazla muhasebe ve personel şefinin yardımları ile, işçiler arasından tesadüf metodu ile %5 nisbetinde seçilen işçilerle vazifede tanışıldı. Beslenme durumunun incelenmesine muvafakat edenlerin adresleri tesbit edildi. Sonra evleri, gıda çeşitleri bakımından önemli fark gösteren yaz ve kış mevsimlerinde, birer hafta ziyaret edilerek, gerekli incelemeler yapıldı. Her ziyaret mevsiminin ilk günü işçi ailelerinin beslenme durumunu açıklamaya yarayışlı olarak hazırlanan soruşturma cetvelindeki işçi ve mensup olduğu aileye ait gelir, yemek adetleri, pişirme tesisleri, beslenmede en fazla kullanılan gıdaların miktarı, normal ve fevkalade günlerde yenilen gıdalar, aileyi ziyaret edilen günlerdeki üç öğünlük yemek listesinin nelerden ibaret olduğu, yemeklerin pişirme tekniği, içmeye ve yemeye kullanılan suyun vasıfları ve ailenin sıhhi şikayetleri tesbit edildi. Diğer 6 günde ise 3 öğünde yenilen yemekler kaydedildi. Ayrıca iş günlerinde birer öğün bedava yemek veren müesseselerin yaz ve kış mevsimindeki haftalık yemek durumu, 7 günlük devamlı ziyaretlerle tesbit edildi. İşçilerin beslenmesinde önemli rol oynayan kalori, protein, yağ v.s. gibi esas gıda maddeleri her işçi için evde ve müessesede yediği ortalama gıda miktarlarının toplamı üzerinden standart gıda cetveline göre hesaplandı. İzmir'de dar gelirli işçi ailelerinin beslenmede kullandıkları mevsimlik gıda çeşitleri en fazla yaz ve kış mevsimlerinde değişiklik göstermektedir. Alıştırmalar beslenme gibi çok karışık ve zaman alıcı bir mevzu üzerinde yapılmaktadır. Bu sebepten incelemeler 1960-1963 yıllarında yaz ve kış mevsimlerine teksif edilmek suretiyle planlandı. Neticede elde edilen sonuçlar istatistik metodlarla değerlendirildi. Bu araştırmada işçilerin beslenmeleri ile doğrudan doğruya veya dolayısıyla ilgi bazı hususlar üzerinde de duruldu. Konunun daha kolay anlaşılır bir hale sokulmasına çalışıldı.
  • Küçük Resim
    Öğe
    İzmir'de Tekel Tütün Fabrikası, Tikveşliler Tütün İşletmesi, Sümerbank Basma Fabrikası ve Kula Mensucat Fabrikası'nda çalışan bazı işçilerin beslenme durumu üzerinde araştırmalar
    (Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1966) Bilgir, Bahriye
    Bu çalışma İzmir ve çevresinde devlete ait ve özel şahısların malı olmak üzere iki ayrı tip tütün ve dokuma işletmelerinde çalışan bazı işçilerin beslenme durumlarını araştırmak amacı ile yapılmıştır. Çalışmada besin ve işçi olmak üzere iki tip materyal kullanılmıştır. Besin materyali işçilerin en fazla tükettikleri çeşitli besinlerle, içmek ve yemeklerini pişirmek hususunda kullandıkları sulardan ibarettir. İşçilerin tükettikleri besinlerin değerlendirilmesinde Amerika Birleşik Devletleri'nin yayınladığı "Standart Besin Cetvelinden" faydalanılmıştır. Yalnız tarhana ve bulgur gibi ulusal besinlerimiz bu cetvelde bulunmadığı için milletlerarası analiz metodlarından faydalanılarak analizleri yapılmıştır. İşçilerin beslenmede kullandıkları suların sertlik ve biyolojik analizleri bunların halkın kullanmasına elverişli olduklarını göstermiştir. Etüd edilen işçiler metod kısmında açıklanan sebepler yüzünden "Sistematik Örnekleme Metodu" ile seçilmiştir. Araştırmaların yapıldığı 1960/61 ve 1962/63 yıllarının yaz ve kış mevsimlerinde 7 gün sürekli olarak evlerine gidilerek beslenme hususunda gözetleme yapılmıştır. Bu arada anket cetvelinde bulunan sorular da cevaplandırılmıştır. Aynı işler işçilerin çalıştıkları işletmelerin yemekhanelerinde de yapılmıştır. İşçilerin en fazla tükettikleri besinlerin karşılaştırılması "Median Test" metodu ile yapılmıştır. Bu suretle araştırmaların yapıldığı yılların yaz mevsiminde işçi aile gruplarının en fazla tükettikleri besinlerden un, ekmek, tarhana ve bulgur, makarna ve şehriye, şeker, pirinç, zeytinyağı, vitayağı, tereyağı, sanayağı v.s., çeşitli etler, tavuk ve balık, yumurta beyaz peynir ve sebzelerin kullanılmasının işçi aile grupları arasında farklı olmadığı; Sümerbank Basma Fabrikasında çalışan işçi ailelerin sütü, Kula Mensücat Fabrikasında çalışan işçi ailelerinin yoğurt ve meyveleri, Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde çalışan işçi ailelerinin de çayı diğer aile gruplarından daha fazla tükettikleri tespit edilmiştir. Kış mevsiminde ise un, ekmek, tarhana ve bulgur, makarna ve şehriye, şeker, pirinç, zeytinyağı, vitayağı, tereyağı, sanayağı v.s., çeşitli etler tavuk ve balık, yumurta, süt, beyaz peynir, sebzeler ve meyvelerin işçi aile grupları arasında kullanılması bakımından fark olmadığı; Sümerbank Basma Fabrikasında çalışan işçi ailelerinin çeşitli etler ile yoğurdu diğer aile gruplarından daha fazla tükettikleri tespit edilmiştir. Elde edilen bilgilerden işçilerin gelir durumlarını dikkate almaksızın kendi ailelerine has alışkanlıklarının tesiri altında kalarak beslenme prensiplerine uygun beslenmedikleri anlaşılmıştır. Çünkü işçilerin ortalama aylık gelirleri ile besin giderlerinin yüzde ile ifade edilen miktarlarının karşılaştırılmasından elde edilen sonuçlar %30-60 arasında değişmektedir. Justin, Rust and Vail (1956)'ya göre az gelirli aileler gelirlerinin %25-50'sini beslenme hususunda sarfetmek zorunda olduklarından, bizim işçiler beslenme hususunda yeteri kadar para harcamamaktadırlar. İşçilerin besinlerini pişirmede sarfettikleri yakıt giderleri karşılaştırılarak en az Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde, en çok Sümerbank Basma Fabrikasındaki işçilerin yakıt masrafı yaptıkları anlaşılmıştır. İşçilerin ortalama aylık gelir miktarları da incelenerek 1960/61 ve 1962/63 yıllarında en az Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde, en çok Tekel Tütün Fabrikasında çalışan işçiler arasında gelir sağlandığı bulunmuştur. İşçilerin ortalama aylık aile gelirleri ise 1960-61 yılında en az Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde, en çok Sümerbank Basma Fabrikasında; 1962-63 yılında ise en az Kula Mensücat Fabrikasında, en çok yine Sümerbank Basma Fabrikasında çalışan işçi aileleri arasında tespit edilmiştir. İşçilerin bu ortalama aylık gelirlerine ilaveten iş yerlerinin konut yardımı yaptığı, İşçi Sigortaları ve Yapı Kooperatifleri gibi sosyal kuruluşların faydalı etkiler yaptığı anlaşılmıştır. İşçilerin konut ve mutbak durumları ile pişirme olanakları da incelenerek çoğunun şehrin uzak ve ucuz yerlerine kurdukları pek basit evlerde oturdukları; Tekel Tütün Fabrikasında %69, Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde %60, Sümerbank Basma Fabrikasında %66 ve Kula Mensücat Fabrikasında çalışan işçilerin hepsinin mülk ev sahibi oldukları anlaşılmıştır. Tekel Tütün Fabrikasında %77, Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde %50, Sümerbank Basma Fabrikasında %77 ve Kula Mensücat Fabrikasında çalışan işçilerin %47'sinin evinde mutbak olarak kullanılan özel bir yer ile; Tekel Tütün Fabrikasında %70, Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde %60, Sümerbank Basma Fabrikasında %75 ve Kula Mensücat Fabrikasında çalışan işçilerin hepsinin evinde akarsu bulunduğu tespit edilmiştir. İşçilerin yemeklerini çok kere odun, kömür ve gaz ocağında pişirdikleri; Tekel Tütün Fabrikasında %85, Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde %80, Sümerbank Basma Fabrikasında %84 ve Kula Mensücat Fabrikasında %94 yalnız gaz; Tekel Tütün Fabrikasında %5.2, Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde %10 gaz ve kömür; Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde %10, Sümerbank Basma Fabrikasında %16 ve Kula Mensücat Fabrikasında çalışan işçilerin %6'sı gaz ve odun; Tekel Tütün Fabrikasında çalışan yalnız bir işçinin evinde milangaz kullanıldığı tespit edilmiştir. İşçilerin yeme adetleri, ailelerinden gördükleri ve kendi bilgilerine göre değişmektedir. Tekel Tütün Fabrikasında %5, Tikveşlilerin Tütün İşletmesinde %60, Sümerbank Basma Fabrikasında %17 ve Kula Mensücat Fabrikasında %76 işçi yer sofrasında aynı kap içinden elle yemektedir. Günde üç kere sofra kurulmakta ve en iyi yemekler aile fertlerinin toplu bulundukları öğünlere saklanmaktadır. İşçilerin gördü ve bilgilerine göre sabahları kahvaltı etmekte, öğle ve akşam et, etli ve zeytinyağlı yiyecekler yemektedir. İşçiler yiyeceklerini pişirmede çok kere basit tencere metodu ile kızartma metodunu kullanmaktadır. Ekonomik olmadığı için ızgaralar pek az yapılmaktadır. Anket sorularının cevaplandırıldığı sırada işçilerin beslenme kültürünün yetersiz olup, eski alışkanlıklarına bağlı kalması ve çekingen davranmaları yüzünden tükettikleri besinleri bilinen gruplar halinde tespit etmek mümkün olmamıştır. Beslenmede en fazla tüketilen besinlerin her işçi grubu için araştırma yapılan yılların yaz ve kış mevsimlerinde evdeki tüketim miktarları ailenin her yaştaki nüfus toplamına ve ailenin tüketim birimine ait nüfus toplamına göre olmak üzere iki ayrı şekilde hesaplanmıştır.