Yazar "Adilov, Marlen" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    Kazakça atasözü ve deyimlerde eskicil unsurlar
    (Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, 2018) Adilov, Marlen; Gülsevin, Gürer
    Bir lehçede aktif olan bir sözü başka bir lehçenin deyimlerinde, atasözlerinde, ikilemelerinde, ağızlarında bulmak mümkündür. Kazak dilinin deyimlerinde, atasözlerinde, ikilemelerinde, ağızlarında kullanılıyor olsa bile, Kazakça edebî dilinde kullanılmayan ve bir Kazak için anlamı bilinmeyen birtakım sözcükler mevcuttur. Bu sözcüklerin kaynağını anlayabilmek için yaşayan veya tarihî Türk lehçelerine başvurmak gerekir. Türkiye Türkçesindeki su uyur düşman uyumaz atasözünde yer alan "su" sözcüğü, bildiğimiz "su" (içecek) anlamında olmayıp, Eski Türkçede "asker" anlamına gelen 'sü' sözüdür. Yanar döner deyiminde de "döner" sözü edebî dilde bilinen bir sözdür ancak "yanmak" fiilinin de "dönmek" fiiliyle eş anlamlı olduğunu diğer bazı Türk lehçelerinde de "dönmek" anlamında kullanılmasından dolayı anlayabiliriz. Kazakçada da buna benzer örneklere rastlamak mümkündür. Bundan dolayı Kazakça deyimlerinden bazı örnekleri göz önünde tutarak, tek başına anlamı anlaşılamayan, deyimler dışında edebî dilde kullanılmayan bazı kelimeleri kelimeleri Türk lehçeleri yardımıyla açıklamaya çalıştık. Bir örnek: Türk yazı dilleri ve ağızlarında "ses" anlamında birçok söz vardır: tawış (dowıs, dawıs, dawış), ün, avaz (awaz, awez), kü, çaw, ses. Bunların içinde "ses" Oğuzcaya özgü bir sözdür, diğerlerinde yoktur. Kazakçada ise bu anlamda dawıs kullanılır. Bununla birlikte, Kazakça bir deyimde "ses" sözcüğüne rastlanır: ses körsetüw "ses vermek". Tek başına iken bir anlamı olmayan ve sadece budeyimde geçen "ses" kelimesini Türkiye Türkçesindeki anlamımdan dolayı anlayabiliriz. Bu tezde, yukarıdaki örnekte olduğu gibi Kazak edebî dilinde tek başına kullanılmayan ancak deyimlerde anlam kazanan sözcükler Türk lehçelerinde anlamlarıyla açıklanmaya çalışılmıştır.