Çetin, Mehmet2025-06-232025-06-232024https://hdl.handle.net/11454/117629Bu çalışma, zeytin pirinasının (ZP) beyaz şapkalı mantar (Agaricus bisporus) yetiştiriciliği için alternatif bir örtü materyali olarak potansiyelini değerlendirmeyi amaçlamıştır. Torf (T) ve ZP'yi 1:1, 2:1, 3:1 ve 4:1 (v/v) ağırlık oranlarında birleştiren beş örtü materyali formülasyonu, sadece torf kontrolünün yanı sıra değerlendirilmiştir. Bu formülasyonların mantar verimi, besin bileşimi, makro ve mikro element konsantrasyonlarının yanı sıra örtü materyalindeki lignoselülozik ve kimyasal değişiklikler üzerindeki etkisi FTIR spektroskopisi kullanılarak analiz edilmiştir. Uygulamalar arasında mantar verimi 1523,9 g 7 kg-1 kompost (T1:ZP1) ile 2339,4 g 7 kg-1 kompost (T3:ZP1) arasında değişirken, T2:ZP1, T3:ZP1 ve T4:ZP1 formülasyonları sadece torf kontrolüne (1671,6 g 7 kg-1 kompost) kıyasla önemli ölçüde daha yüksek verim elde etmiştir. T1:ZP1 formülasyonu kullanılarak yetiştirilen mantarlar, diğer uygulamalara kıyasla daha yüksek protein (%29,33'e kadar), kül (%13,57) ve ham ya (%2,44) içeriğinin yanı sıra daha düşük toplam karbonhidrat seviyeleri göstermiştir. Makroelement analizi, T1:ZP1 formülasyonunda yetiştirilen mantarlarda potasyum (7,18 g/100 g kuru ağırlığa kadar) ve fosforda (1,83 g/100 g) kayda değer artışlar olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, bakır (15,65 mg/kg), çinko (44,7 mg/kg) ve manganez (2,60 mg/kg) dahil olmak üzere mikro element konsantrasyonları T1:ZP1 uygulamasından elde edilen mantarlarda önemli ölçüde zenginleşmiştir. FTIR spektroskopisi, mantar enzimatik aktivitesinin etkisiyle muhafaza malzemelerindeki selüloz, hemiselüloz ve ligninin kapsamlı bir şekilde parçalandığını doğrulamıştır. Bu sonuçlar, ZP ile zenginleştirilmiş muhafaza formülasyonlarının sadece mantar verimini ve besin bileşimini arttırmakla kalmayıp aynı zamanda makro ve mikro element içeriklerini de iyileştirdiğini ve mantar yetiştiriciliğinde torfa sürdürülebilir bir alternatif olma potansiyelinin altını çizdiğini göstermektedir.The aim of this study was to evaluate the potential of olive press cake (OPC) as an alternative casing material for the cultivation of white button mushrooms (Agaricus bisporus). Five casing material formulations combining peat (P) and OPC in weight ratios of 1:1, 2:1, 3:1 and 4:1 (w/w) were evaluated in addition to a peat-only control. The effect of these formulations on mushroom yield, nutrient composition, macro and micro element concentrations, and lignocellulosic and chemical changes in the cover material were analysed using FTIR spectroscopy. Among the treatments, mushroom yields ranged from 1523,9 g 7 kg-1 compost (P1:OPC1) to 2339,4 g 7 kg-1 compost (P3:OPC1), with P2:OPC1, P3:OPC1 and P4:OPC1 formulations achieving significantly higher yields compared to the peat-only control 1671,6 g 7 kg-1 compost). Mushrooms grown on the P1:OPC1 formulation had higher protein (up to 29.33%), ash (13.57%) and crude fat (2.44%) contents and lower total carbohydrate levels compared to the other treatments. Macroelement analysis revealed significant increases in potassium (up to 7.18 g/100 g dry weight) and phosphorus (1.83 g/100 g) in mushrooms grown in the P1:OPC1 formulation. In addition, microelement concentrations including copper (15.65 mg/kg), zinc (44.7 mg/kg) and manganese (2.60 mg/kg) were significantly enriched in mushrooms from the P1:OPC1 treatment. FTIR spectroscopy confirmed the extensive degradation of cellulose, hemicellulose and lignin in the preservation materials under the influence of fungal enzymatic activity. These results indicate that OPC-enriched preservation formulations not only increase mushroom yield and nutrient composition, but also improve macro- and microelement contents, underlining their potential as a sustainable alternative to peat in mushroom cultivation.trinfo:eu-repo/semantics/closedAccessAgaricus bisporuszeytin pirinasıörtü topra ıFTIRolive press cakecasing soilFTIR.30808Project