Kaya, Uğur2024-12-072024-12-072023https://hdl.handle.net/11454/106889Fen Fakültesi, Biyoloji A.B.D. Araştırma ProjesiAraştırma Projesi elektronik ortamda bulunmaktadır.Neurergus crocatus, Hakkari Benekli Semenderi, Türkiye'nin güneydoğusu, Kuzey Irak ve İran'ın batısında dağlarda dağılış göstermektedir. Bu tür IUCN Kırmızı Listesinde Duyarlı kategorisinde yer almaktadır. Hakkari Benekli semenderi tehlike altında olmasına rağmen, türün yaşam öyküsü, kesin dağılım alanı, ekolojisi ve populasyon durumu hakkında neredeyse hiçbir veri yoktur. Bu çalışma süresince, N. crocatus'un potansiyel dağılış alanı boyunca kapsamlı saha araştırmaları yapılmış ve dağılış, habitat, su kalitesi, populasyon büyüklüğü ve tehditler hakkında veriler toplanılmıştır. Arazi çalışmaları 2010 - 2017 yılları arasında Nisan-Temmuz aylarında hayvanın aktif olduğu dönem boyunca mevcut ve potansiyel dağılış alanlarında, Görsel Araştırma Tekniği (GAT) ile gündüzleri gerçekleştirilmiştir. Türkiye, İran ve Irak'ta, yürütülen 34 arazi çalışması süresi boyunca 69 lokalite araştırılmış ve 28 lokalite de türe ait bulgulara rastlanılmıştır. Bu lokalitelerde toplam 536 semender, çok sayıda larva ve yumurta kitlesi gözlemlenmiştir. N. crocatus 'un yayılış alanı (EOO) tüm lokalitelerini kapsayan Minimum Dışbükey Çokgeni (MCP) yöntemi ile17, 842.14 km2 olarak hesaplanmıştır. Tür yayılış alanının maksimum doğrusal mesafesi 185.70 km'dir. Yayılış Alanındaki lokalitelerin birbirine olan en yakın komşu mesafe indeksi (Nearest Neighbour Distances Index) 0.389459 <1 olduğundan kümeleme görülmektedir. Türün bulunduğu lokaliteler Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Zagros Sıradağları'nda deniz seviyesinden 646-2249 m aralığında yükseklikte bulunmaktadır. Arazi çalışmaları süresince toplam 413 bireye ait total vücut boyu (214 ?? ve 199 ??) ölçülmüş ve hemen sonrasında örnekler doğaya serbest bırakılmıştır. Yapılan ölçümlere göre dişilerin total boy uzunluğu 11.9 ile 19.2 cm (Ort.= 15.36±1.10, n=199) ve erkeklerin ise 11.0 ile 15.7 cm (Ort.= 13.51±0.82, n=214) arasında değişmektedir. Dişilerin ortalama total boy uzunlukları erkeklerden daha büyüktür. Ortalama total boy uzunlukları cinsiyetler arasında önemli fark göstermiştir (Student t test; t = 18.752, df = 411, P<0.05). Erkek ve dişi arasında eşeysel boyut ve şekil dimorfizmi gözlemlenmiştir. "Markala-Tekrar Yakala" yöntemi ile, popülasyon büyüklüğü tahmini Lincoln-Petersen İndeksi kullanarak sadece bazı İran popülasyonları için uygulanmıştır ve ilk kez tür için popülasyon bilgisi sağlamıştır. Bu çalışma kapsamında farklı noktalardan elde edilen toplam 37 lokaliteye ait su örneğinin fizikokimyasal özellikleri incelenmiştir; 28 lokalite türün bulunduğu ve 9 lokalite arazi çalışması sırasında türe rastlanmadığı ve yok diye belirtilen lokalitelerdir. Su analizi sonucu türün bulunduğu habitatlardan elde edilen değerler ilgili literatürler ile kıyaslandığında sular genelde 1. kalite (çok iyi) olarak sınıflandırılmıştır ve parametrelerden hiçbiri toksik aralıkta yer almamaktadır. Ayrıca bu parametrelerin türün suda bulunmasında etkisini ölçmek için Var- Yok lokalitelerini su parametreleri açısından İkili Lojistik Regresyon ile analizi yapılmıştır. Bu analiz sonuçlarına göre sudaki parametrelerin türün o suda bulunup bulunmamasını etkilemediği tespit edilmiştir. Çalışma süresince türün bulunduğu habitatlarda gözlemlenen tehdit faktörleri; habitat bozulması ve kaybı, kuraklık ve olası iklim değişikliği, çevre kirliliği, batıl inançlar ve semenderlerin bilimsel, ticari veya koleksiyon amaçlı toplanması olarak belirtilmiştir. Bu bilgiler ışığında uygun koruma stratejileri ve eylem planı önerisinde bulunulmuştur.;Neurergus crocatus, Ekoloji, Habitat, Korunma, populasyon, Tehdit, Duyarlı.;Conservation, Neuregus crocatus, Ecology, Habitate, Populastion, Threatened, Vulnerable.trinfo:eu-repo/semantics/openAccess374894Project