Yalçın, ServetOktay, GülgünÖzkan, Servet2024-08-212024-08-212001https://hdl.handle.net/11454/98264Araştırma Projesi -- Ege Üniversitesi, 2001Stresin ölçülmesi stresin etkisini en aza indirerek piliçlere daha iyi yaşam koşulları sağlanabilmesi açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada piliçlerin yaz ve kış mevsimlerinde 35-56 günler arasında yakalama, kafeslerde bekletme ve taşıma sırasındaki stresin belirlenmesi amaçlanmıştır. Stresin termoregülasyon, hipotalamus-hipofiz-adrenokortikal eksenin aktivitesi ve kaslar üzerindeki etkilerini saptamak amacıyla vücut sıcaklığı, kan asit-baz dengesi, kan gazları ve iyonları, hücreler içi enzim aktivitesi ve lökosit hücrelerinin sayısı parametrelerinden yararlanılmıştır. Çalışma kış (kasım-Aralık) ve yaz (Mayıs-Haziran) olmak üzere 2 mevsimde yürütülmüştür. Toplam 500 etlik civciv (250 civciv/mevsim) kullanılmıştır. Ölçümler her mevsimde 35, 42, 49 ve 56. günlerde toplam 216 piliçte yapılmıştır. Her ölçüm günü her bölmeden 9 piliç / eşey olacak şekilde rastgele örneklenen 54 piliçten kan alınmış ve her uygulama grubunda 18 piliç/bölme kullanılmıştır. Rektal sıcaklık, kan Ph, pO2, pCO2, HCO3 , sodyum, potasyum, kalsiyum, plazma albümin, glikoz, ürik asit konsantrasyonları ve kreatin kinaz aktivitesi ile lökosit sayımları ölçülmüştür. Yazın yaratılan kesim öncesi stresi altında rektal sıcaklık kışın saptanan rektal sıcaklık değerlerine göre daha yüksek bulunmuştur. Taşıma sırasındaki hava koşullarına bağlı olarak vücut sıcaklıkları değişmiştir. Yazın taşımanın yanı sıra yakalanan piliçlerin kafeste bekletilmesinin vücut sıcaklığında artışa neden olduğu saptanmıştır. Kan CO2 ve O2 kısmi basıncı, HCO3 yazın kışa göre gerilemiştir. Çalışmada yaratılan kesim öncesi stresi yazın ürik asit ve glikoz düzeylerinin artmasına neden olmuştur. Ürik asit kışın yakalama ve taşıma sırasında yükselirken, yazın 42-49. günlerde uygulamalarda aynı düzeyde bulunmuş, 56. günde bekletme ve taşımada daha yüksek olmuştur. Kreatin kinaz aktivitesi kışın yaratılan stres ortamında yaza göre daha yüksek bulunmuştur. Bu sonucun kışın hayvanların daha ağır olması nedeniyle taşıma sırasında yaralanmaların daha fazla olmasından kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Sonuç olarak kesim öncesi stresinin şiddeti mevsime ve hayvanın yaşına bağlı olarak değişmiştir. Genel olarak yaz sıcaklarının kesim öncesi stresinin etkisini artırdığı ve kesim yaşı ilerledikçe çalışmada yaratılan stres etmenlerinden piliçlerin benzer düzeyde etkilendiği söylenebilir. Erken yaşlarda yakalama ve elle taşıma kafeslerde bekletme ve taşımaya oranla hayvanlarda daha fazla travmaya neden olmuştur.trinfo:eu-repo/semantics/closedAccessProject128