Çakmak, ŞakirYılmaz, Zeynep Gülden2025-03-202025-03-202024https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=E_eEUHQic_C-LvhxNQn1W5bsI4_MrTo7rS7ZeSxZv81Gt6KE6-lH-ASJggb3DavShttps://hdl.handle.net/11454/116843İzmir İli'nin önemli ilçelerinden biri olan Bornova, geçmişte Burunova, Buruabad, Birunabad gibi çeşitli isimlerle anılmış ve en son Bornova adına evrilmiştir. 15. yüzyıl ikinci yarısı itibariyle, Osmanlı belgelerinde Bornova ile ilgili ilk kayıtlar görülmeye başlanır. Bornova bu dönemde, tarım faaliyetlerinin gerçekleştirildiği, Müslüman Türk nüfusunun yaşadığı bir köy niteliğindedir. 1865 yılında İzmir-Kasaba demiryolu hattının Bornova'dan geçmesi ve Bornova İstasyonu'nun yapılması, Bornova ile İzmir'in merkezi arasındaki mesafenin kısalmasını sağlamıştır. Bu durum İzmir'in merkezi ile Bornova'yı bütünleştirmiş, bu bölgeye Levantenlerin ilgisini arttırmış ve merkezinin gelişiminde önemli rol oynamıştır. Bornova Geleneksel Çarşı Bölgesi, Osmanlı döneminde oluşmaya başlamış ve tarihsel süreç içinde büyüyerek gelişimini sürdürmüştür. Bornova Geleneksel Çarşı bölgesi 'Büyük Çarşı' ve 'Küçük Çarşı' olarak iki bölgeden oluşmaktadır. Günümüzde konum olarak birbirine çok yakın olan bu iki çarşıdan Büyük Çarşı, 1987 yılında kentsel sit alanı sınırlarında yer almış ve alandaki yapılar kültür varlığı olarak tescillenmiştir. 2009-2013 yılları arasında, Bornova Belediyesi tarafından Büyük Çarşı'da yer alan ticaret dokusunun korunmasına yönelik "Büyük Çarşı Sokak Sağlıklaştırma ve Çevre Düzenleme" projeleri hazırlatılarak uygulanmıştır. Bu çalışmalar ile bu alanda ticari yaşamın devam etmesi teşvik edilmiştir. Büyük Çarşı özgün doku özelliklerini- sokakları ve yapıları ile oluşturduğu mütevazı kurgusu, insan ölçeğine yakınlığı- bugün dahi korumaktadır. Osmanlı kentlerindeki çarşı kültürü Bornova'nın kalbinde, hala canlı olarak yaşamakta, ticari ve sosyal bir merkez olma özelliğini sürdürmektedir. Ancak Küçük Çarşı'da yer alan doku için aynısını söylemek mümkün değildir. Bir bölgenin özgün özellikleri ile korunabilmesi için yapı ve alan ölçeğinde detaylı tespit ve değerlendirmelerin yapılması, alana dair değerlerin ve sorunların anlaşılabilmesi için bir önkoşuldur. Bu çalışma Bornova'da geleneksel çarşı bölgesinde yer alan anıtsal yapıların ve ticaret dokusunun analizi, değerlendirilmesi ve gelecekte varlıklarını sürdürebilmeleri için korunmalarına yönelik öneri geliştirilmesini amaçlamaktadır.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessİzmirBornovaOsmanlıçarşıticaret.Ottomantrade areatraditional bazaartrade structures.Master Thesis910512