Öğretmenlerin çocukların karşılaşabileceği çevrimiçi risklere yönelik algılarının ilişkisel olarak incelenmesi

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojileri, daha önce görülmemiş oranda bireysel ve sosyal yaşam alanlarına girmiştir. Bu teknolojiler, sundukları fırsatların (örneğin, e-ticaret ve e-öğrenme) beraberinde riskler de (örneğin, çevrimiçi dolandırıcılık ve bilgi kirliliği) getirmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerini erken yaşlarda kullanmaya başlayan dijital yerlilere atfedilen avantajlara rağmen henüz gerekli e-okuryazarlıkları geliştirememiş bu çocuklar teknolojilerden olumsuz etkilenebilmektedir. Pek çok çalışma çocukların, çevrimiçi pornografi, dijital korsanlık ve kimlik hırsızlığı gibi çevrimiçi risklerle karşı karşıya kaldıklarını belgelemektedir. Çevrimiçi riskler ve fırsatlar genellikle birbirine bağlı olduğundan, çocukların internetle etkileşimi bir ikilem haline gelmiştir. Gerekli güvenlik önlemleri sağlanmadan çevrimiçi fırsatların teşvik edilmesi çevrimiçi riskleri artırabilir. Öte yandan, sıkı güvenlik önlemleri, çocukların çevrimiçi fırsatlardan faydalanmasına engel olabilmektedir. Çocukların internetle etkileşimini konu alan pek çok kaynakta, çocukların dijital haklarını engelleyebilecek baskın bir risk söylemi geliştiği gözlenmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı okullarda görev alan rehberlik öğretmenleri ve bilişim teknolojileri öğretmenlerinin, çocukların internet kullanımına ilişkin risk algılarının modellenmesini amaçlayan bu çalışma tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırma verilerin analizi boyutuyla ise ilişkisel tarama türündedir. Araştırmada önerilen modelin, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı devlet okullarında görev yapmakta olan Bilişim Teknolojileri Öğretmenleri ve Rehberlik Öğretmenleri arasında incelenmesi amaçlanmıştır. Katılımcıların çocukların internet kullanımlarına yönelik kabulleri (Kabul), interneti çocuklar için faydalı bulma durumları (Algılanan Fayda), çocukların internette risklerle karşılaşma sıklıklarına ilişkin algıları (Bulunabilirlik Algısı), teknoloji şirketlerinin (Teknoloji Şirketlerine Güven) ve devlet kurumlarının (Devlet Kurumlarına Güven) çocukları çevrimiçi risklere karşı koruyabileceklerine ilişkin algıları ve interneti çocuklar için riskli bulma durumları (Algılanan Risk) boyutları Dönmez ve Akbulut'un (2019) geliştirdiği ölçek yoluyla toplanmıştır. Bu ölçeğe ek olarak çocukların karşılaşabilecekleri riskleri kontrol etme algıları (Algılanan Kontrol) boyutunun da incelenebilmesi için ölçeğe yeni bir boyut eklenmiştir. Algılanan kontrol boyutu kendi içinde 3 alt boyutta değerlendirilmiştir. Bu alt boyutlar; şans ve kader, uzmanların etkisi ve içsel kontroldür. Toplanan veriler değerlendirilmiş ve değişkenler arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Algılanan riskin %11'ini açıklayan regresyon denklemi ortaya konmuştur.

Today, information and communication technologies have entered into the fields of individual and social life at an unprecedented rate. Along with the opportunities they offer (e.g. e-commerce and e-learning), these technologies also bring risks (e.g. online fraud and disinformation). Despite the advantages attributed to digital natives who start using information and communication technologies at an early age, these children who have not yet developed the necessary e-literacy may be adversely affected by technologies. Many studies show that children are exposed to online risks such as online pornography, digital hacking and phishing. Children's interaction with the Internet has become a dilemma, as online risks and opportunities are often linked. Promoting online opportunities without the necessary security measures can increase online risks. On the other hand, strict security measures can prevent children from taking advantage of online opportunities. In many sources on children's interaction with the Internet, it is observed that a dominant risk discourse has developed that may hinder children's digital rights. This study, which aims to model the risk perceptions of guidance teachers and information technology teachers working in schools affiliated to the Ministry of National Education, regarding children's internet use was designed in a scanning model. The research is in correlational survey in terms of data analysis. It is aimed to examine the proposed model in the research among Information Technologies Teachers and Guidance Teachers working in public schools affiliated to the Ministry of National Education. The dimensions of the participants' acceptance of children's use of the Internet (Acceptance), their status of finding the Internet useful for children (Perceived Benefit), their perceptions of the frequency of children encountering risks on the Internet (Perception of Availability), their perceptions that technology companies (Trust in Technology Companies) and government agencies (Trust in Government Institutions) can protect children from online risks, and the extent to which they find the Internet risky for children (Perceived Risk) were collected through the scale developed by Dönmez and Akbulut (2019). In addition to this scale, a new dimension has been added to the scale in order to examine the dimension of children's perception of controlling the risks they may encounter (Perceived Control). The perceived control dimension was evaluated in three sub-dimensions. These sub-dimensions are; luck and destiny, expert influence and internal control. The collected data were evaluated and significant relationships were found between the variables. The regression equation, which explains 11% of the perceived risk, was created.