Multipl skleroz hastalarında kendini uyarlama modelinin genişletilmiş versiyonunun sınanması
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2014
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Ege Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışmanın temel amacı, Leventhal'in kendini uyarlama modelinin genişletilmiş versiyonunun multipl skleroz (MS) hastalarında sınanmasıdır. Bu bağlamda hastalık algısı, başa çıkma, MS'e psikososyal uyum, bilişsel işlevler ve depresyon arasındaki ilişkiler yapısal eşitleme modeli (YEM) kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi alevlenme ve yatışmalarla seyreden tipte MS (RRMS) tanısı almış 156 kişiden oluşmaktadır. Hastalara Hastalık Algısı Ölçeği (HAÖ), Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ), Hastalığa Psikososyal Uyum - Öz Bildirim Ölçeği (HPUÖ), Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBTÖ) ve Kısa Tekrarlanabilir Nöropsikolojik Batarya (BRB-N) uygulanmıştır. Araştırmada kadınların erkeklere göre hastalıkla daha fazla özdeşleştikleri, sosyal desteğe daha fazla başvurdukları ve sözel bellek performanslarının daha iyi olduğu bulunmuştur. Erkekler ise kadınlara kıyasla hastalık nedenlerini daha çok risk etkenlerine atfetme eğilimi göstermekte ve dikkat ve bilgi işlemenin yanı sıra matematiksel beceriyi de ölçen PASAT testinde daha iyi performans sergilemektedir. MS'e psikososyal uyumu en iyi yordayan değişken hastalık algısıdır. Bu bulgu klinik sağlık psikolojisi açısından anlamlı olup, MS hastalarında hastalık algısı boyutlarını ele alan bilişsel psikoterapi müdahaleleri yoluyla, psikososyal uyum düzeylerini arttırmanın mümkün olabileceğine işaret etmektedir. Stresle başa çıkma tarzlarının hastalık algısı üzerinde doğrudan bir etkisi olduğu bulunmuştur. Başa çıkmanın tarzlarının psikososyal uyum üzerinde hastalık algısının aracılık ettiği dolaylı bir etkisi bulunmaktadır. Depresyonun psikososyal uyum üzerinde hastalık algısının aracılık ettiği dolaylı bir etkisi bulunmaktadır. Yeti kaybı düzeyi, psikososyal uyum üzerinde dolaylı bir etkiye sahip olup bilişsel işlevler üzerinden uyumu etkilemektedir. Bilişsel işlev düzeyinin MS'e psikososyal uyum üzerinde doğrudan bir etkisi bulunmaktadır. Dolayısıyla, MS hastalarına yönelik bilişsel rehabilitasyon müdahalelerinin geliştirilmesi, psikososyal uyumu arttıracaktır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Psikoloji A.B.D.
